ΟΥ Οχι ΤΙ κάτι ΔΑΝΟΣ εκ της γής
Απόψεις που πηγάζουν από την άλλη άγνωστη πλευρά
ΑΒΑ(ήβη)+ΤΑΡ(τάρταρα) <> ΒΙΟΣ(ζωή)+ΑΔΑΣ(άδης)
Aιώνια εναλλαγή, στην βιολογική αρμονία
Η άλλη θέση στην καθημερινότητα, τό επέκεινα, ή αλήθεια της φαντασίας.
Βουτιά στόν άπειρο και άυλο κόσμο τών ιδεών.
Υποβάθμιση του χρήματος (χξς') σε μέσο εξυπηρέτησης και όχι υπέρτατη ανάγκη.
Ατυχώς ονομάσθηκε Χρήμα (ότι χρειαζόμαστε)
και Νόμισμα (ότι θεσπίσθηκε σαν αξία)
Εξαπατήσαμε τό είναι μας, και Εκπέσαμε.

Επικοινωνία: utidanos@gmail.com

Τρίτη 9 Ιανουαρίου 2018

Η "σταυροφορία υπέρ των παιδιών" της Near East Relief και η επίσκεψη του Jackie Cougan στην Ελλάδα (5 - 7 Οκτωβρίου 1924)


γράφει ο Φιλίστωρ

Εισαγωγή - Η Near East relief στην Ελλάδα και το πολύτιμο φιλανθρωπικό της έργο υπέρ των προσφύγων και των ορφανών παιδιών (1922-1930)
Η Near East Relief υπήρξε μια φιλανθρωπική οργάνωση που ιδρύθηκε το 1915 στην Νέα Υόρκη αρχικά με σκοπό την ανακούφιση των παιδιών που υπέφεραν από την Αρμενική γενοκτονία.
Μετά την Μικρασιατική Καταστροφή και την αφόρητη δυστυχία χιλιάδων παιδιών ορφανών και μη (συνολικά τα ορφανά παιδιά προερχόμενα από την Μικρά Ασία ήταν 20.000), επικέντρωσε τις προσπάθειες της στην ανακούφιση τους. Με έξοδα της οργάνωσης δημιουργήθηκε ορφανοτροφείο στην Σύρο όπου στέγασε 3.500 παιδιά, έφτιαξε επίσης και ορφανοτροφείο στην Αθήνα όπου στέγασε 2.000 παιδιά.
Στην Αμερική η οργάνωση διεξήγαγε εράνους και ανέπτυξε έντονη φιλανθρωπική δραστηριότητα, συγκεντρώνοντας χρήματα και είδη πρώτης ανάγκης τα οποία διοχέτευσε στην Ελλάδα, ενώ κατάφερε να φέρει πάνω από 1000 εθελοντές από την Αμερική στην Ελλάδα για να βοηθήσουν τις δραστηριότητες της.
Επίσης η Near East Relief ανέπτυξε μεγάλη δραστηριότητα και για την στέγαση των προσφύγων, χρηματοδότησε την κατασκευή του ομώνυμου «Δημοσίου Πρότυπου Παιδικού Γυμναστηρίου» στην Καισαριανή (γήπεδο Νήαρ Ηστ) και ίδρυσε το 1927 τον ομώνυμο αθλητικό σύλλογο στην περιοχή της Καισαριανής που υπάρχει ως τις μέρες μας, με πολυετή παρουσία στην Α1 καλαθοσφαίρισης, προσφέροντας αθλητές υψηλού επιπέδου όπως ο Τσαρτσαρής, ο Βουρτζούμης, ο Καράγκουτης, ο Βετούλας κ.α.

Αλλά η δραστηριότητα της οργάνωσης και η προσφορά της στην πληγωμένη Ελλάδα δεν περιορίστηκε μόνο σε αυτά.
Η Near East Relief με τους εκπροσώπους της επί τόπου στην Σμύρνη μετά την καταστροφή της, κατάφερε να περισώσει και να περιθάλψει χιλιάδες πρόσφυγες που συνωστίζονταν στις ακτές σε ελεεινή κατάσταση, ενώ ανέλαβε για χιλιάδες την ασφαλή μεταφορά τους στην Ελλάδα.
Επίσης, μετά την Μικρασιατική Καταστροφή περιέθαλψε 15.000 Πόντιους πρόσφυγες που είχαν συγκεντρωθεί στον Άγιο Στέφανο της Κωνσταντινούπολης περιμένοντας την μεταφορά τους στην Ελλάδα.
Οι συγκεντρωμένοι λόγω των κακουχιών έφτασαν σε υψηλά επίπεδα θνησιμότητας (πέθαιναν 50-60 άτομα την ημέρα!).
Χάρις τις ενέργειες της οργάνωσης και υπό την καθοδήγηση του Αμερικανού γιατρού Wilfred Post η θνησιμότητα περιορίστηκε σε 20 άτομα την ημέρα.
 Ο νεαρός Cougan στην Times square 
Ο Jackie Cougan και η "σταυροφορία για τα παιδιά" (1922-1924)

Στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων αυτών, αποφάσισαν να διεξάγουν έναν έρανο σε όλη την Αμερική για να συγκεντρώσουν τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης για τα παιδιά των προσφύγων.
Ο έρανος ονομάστηκε "σταυροφορία για τα παιδιά" και είχε ως κεντρική μορφή τον δεκάχρονο ηθοποιό Jackie Cougan.
Ο Cougan ήταν ο συμπρωταγωνιστής του Charlie Chaplin στην περίφημη ταινία "Τhe Kid" (το "Χαμίνι") το 1921, καταφέρνοντας κυριολεκτικά να κλέψει την παράσταση με την ηθοποιία και την εκφραστικότητα του.
Το αριστούργημα αυτό έγινε δικαίως παγκόσμια κινηματογραφική επιτυχία και ο Cougan ο πρώτος ανήλικος κινηματογραφικός αστέρας με παγκόσμια ακτινοβολία.
Η (αφιλοκερδής) συνεργασία του και των γονέων του που ομοίως ήταν ηθοποιοί, αποτέλεσε μια μεγάλη επιτυχία της Near East Relief και συντέλεσε αποφασιστικά στην επιτυχία του εράνου που κατάφερε να συγκεντρώσει σε όλη την Αμερική είδη αξίας 1.000.000$ (σημερινή αξία γύρω στα 15.000.000$) για την ανακούφιση των παιδιών των προσφύγων Ελλήνων και Αρμενίων.
Ο Cougan περιόδευσε με επιτυχία σε πολλά σημεία της Αμερικής ζητώντας από τους συνομήλικους του βοήθεια για τα ορφανά των Ελλήνων και των Αρμενίων στην Μέση Ανατολή.
O Cougan με τους γονείς του στο ταξίδι στην Ευρώπη
Η άφιξη του Cougan στην Ελλάδα (5 Οκτωβρίου 1924)

Ακολούθως, η Near East Relief διοργάνωσε ένα μακρινό και κουραστικό ακτοπλοϊκό ταξίδι για τον Cougan και τους γονείς του στην Ευρώπη που επισκέφτηκαν διαδοχικά την Αγγλία, την Ελβετία, την Ιταλία και την Ελλάδα.
Στην Ιταλία, ο Cougan και οι γονείς του συναντήθηκαν με τον Πάπα Πίο ΧΙ και τιμήθηκαν από τις Ιταλικές Αρχές.
Ο βασικός τους προορισμός όμως, όπως και της βοήθεια που κόμιζαν, ήταν αναμφίβολα η Ελλάδα που είχε κτυπηθεί συντριπτικά από την Μικρασιατική Καταστροφή. Έτσι, έφτασαν στις 5 Οκτωβρίου 1924 στο λιμάνι του Πειραιά με το ατμόπλοιο "Σεμίραμις" και τους επιφυλάχθηκε μια αποθεωτική υποδοχή από τα παιδιά και τους γονείς τους.
Το τελετουργικό της υποδοχής είχε οργανωθεί από την Near East Relief που είχε προβλέψει να υπάρχει στο χώρο αστυνομική δύναμη για την ασφάλεια των υψηλών της καλεσμένων.
Στην υποδοχή του νεαρού ηθοποιού βρισκόταν ο υπουργός Πρόνοιας Ορφανίδης και ο δήμαρχος Πειραιά Παναγιωτόπουλος.
Το παιδί έφτασε στον Πειραιά εμφανώς καταβεβλημένο από το μεγάλο ταξίδι και πανικοβλήθηκε από την εκδήλωση αγάπης των πολυπληθών θαυμαστών του που έσπασαν της γραμμές της αστυνομίας και κύκλωσαν τον νεαρό καλλιτέχνη με άγριες διαθέσεις.
Το παιδί πήρε αγκαλιά ο Παναγιωτόπουλος, η μητέρα του έβαλε υστερικά τα κλάματα, ενώ ο πατέρας του άνοιγε δρόμο για να φτάσει στα αυτοκίνητα γρονθοκοπώντας δεξιά και αριστερά. Τελικά κατάφεραν να φτάσουν κακείν κακώς στα αυτοκίνητα που τους φυγάδευσαν στο ξενοδοχείο διαμονής τους, την Μεγάλη Βρεττάνια", όπου ο Cougan μετά από λίγες ώρες ξεκούρασης πόζαρε για τους φωτογράφους.
Το πρόγραμμα της επίσκεψης και η συνάντηση με τους Έλληνες επισήμους (6 Οκτωβρίου 1924)διαφημιστικό για την "Σταυροφορία των παιδιών"
Μετά το αρχικό σοκ η συνέχεια της επίσκεψης ήταν πολύ ομαλότερη.
Ακολούθησε μια όμορφη τελετή στο Ζάππειο όπου ο Cougan παρακολούθησε μερικά θεατρικά μονόπρακτα που του είχαν ετοιμάσει παιδιά προσφύγων, ενώ του δόθηκε τιμητικά η Ελληνική παραδοσιακή στολή της οποίας φόρεσε αμέσως το φέσι ενθουσιάζοντας το κοινό του.
Στην εκδήλωση ο Cougan παρέδωσε τις φορτωτικές με τα είδη πρώτης ανάγκης που είχαν ήδη φορτωθεί στην Αμερική με προορισμό την Ελλάδα.
Ακολούθως συναντήθηκε με τον Αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο που τον ευχαρίστησε για την φιλανθρωπική δραστηριότητα του και του χάρισε έναν χρυσό σταυρό.

Την επομένη ο Cougan και οι γονείς του συναντήθηκαν με τον πρόεδρο της Δημοκρατίας Παύλο Κουντουριώτη, ο οποίος συζήτησε για πολύ ώρα με τον νεαρό ηθοποιό, τον οποίο ευχαρίστησε για τις προσπάθειές του υπέρ των προσφύγων.
Ακολούθως ο Cougan πήγε στο υπουργείο Περιθάλψεως και μετά παρακολούθησε στον κινηματογράφο "Αττικόν" την νέα του ταινία "Όλιβερ Τουίστ".
Στην συνέχεια ο Cougan ξεναγήθηκε στην Ακρόπολη όπου και παρασημοφορήθηκε από τις Ελληνικές Αρχές με τον ασημένιο σταυρό του τάγματος του Αγίου Γεωργίου.
Σε όλες αυτές τις τελετές ο Cougan έγινε δεκτός με θερμές εκδηλώσεις ιδίως από τα παιδιά των προσφύγων, καθώς ήταν ένα πρόσωπο πολύ γνωστό και αγαπητό λόγο του πρωταγωνιστικού του ρόλου στην ταινία του Carlie Chaplin.
Αναμφίβολα το ταξίδι του Cougan στέφθηκε με επιτυχία, καθώς όχι μόνο προσφέρθηκαν χρήματα και είδη πρώτης ανάγκης σε αυτούς που τα χρειάζονταν περισσότερο, αλλά ανακούφισε έστω και για λίγο την δυστυχία και την μιζέρια εκατοντάδων ορφανών παιδιών.
Η φιλανθρωπική προσφορά του Cougan έτυχε διεθνούς αναγνώρισης καθώς λίγα χρόνια μετά τιμήθηκε από την Κοινωνία των Εθνών σε ειδική τελετή, ενώ ο Πάπας στην συνάντηση τους ομοίως τοn τίμησε με τον χρυσό σταυρό του τάγματος της Ιερουσαλήμ.

Η τραγική συνέχεια για τον Cougan (1935-1960)

Η συνέχεια για τον Cougan δεν ήταν το ίδιο καλή.
Πρωταγωνίστησε σε πολλές ταινίες και οι γονείς του ως κηδεμόνες λάμβαναν πολύ μεγάλες μηνιαίες απολαβές για λογαριασμό του.
Υπολογίζεται ότι σε μια τετραετία περίπου οι συνολικές του απολαβές άγγιξαν τα 4 εκατομμύρια δολάρια, η οικογένεια του ζούσε στη χλιδή καθώς ήταν από τα πρώτα σπιτικά εκείνη την εποχή με ιδιόκτητη πισίνα.
Μετά το 1930 η καριέρα του σημείωσε πτώση καθώς οι ταινίες στις οποίες πρωταγωνιστούσε δεν είχαν απήχηση στο κινηματογραφικό κοινό.
Το 1935 έγινε ένα σοβαρό αυτοκινητιστικό δυστύχημα από το οποίο επέζησε πολυτραυματίας μόνο ο Cougan, ενώ σκοτώθηκε ο πατέρας του και οι συμπρωταγωνιστές φίλοι του.
Ακολούθως η μητέρα του παντρεύτηκε τον οικονομικό τους σύμβουλο, και όταν ο Cougan ενηλικιώθηκε το 1935 ανακάλυψε ότι η μητέρα του και ο πατριός του είχαν σκορπίσει όλα του τα χρήματα σε πολυέξοδη ζωή και κοσμήματα.
Μετά από δικαστικούς αγώνες κατάφερε να κερδίσει ένα πολύ μικρό ποσό (γύρω στις 150.000 $), ενώ με αφορμή την περίπτωση του καθιερώθηκε νομοθεσία στην Αμερική που προστατεύει τα δικαιώματα των ανήλικων καλλιτεχνών που έμεινε γνωστή ως "Cougan Bill".
Ο Cougan ως Fester Adams
Όταν η Αμερική εισήλθε στον Β΄παγκόσμιο πόλεμο κατατάχθηκε ως εθελοντής και πολέμησε ως πιλότος αεροπλάνου λαμβάνοντας πολεμικό μετάλλιο για την προσφορά του.
Μεταπολεμικά, συμμετείχε σε πολλά σήριαλς στην τηλεόραση με πιο πετυχημένη του εμφάνιση στο "The Adams Familly" που έπαιζε τον ρόλο του θείου Fester.

Πηγές
http://neareastmuseum.com/2015/06/22/jackie-coogans-million-dollar-crusade/
Εφημερίδα Δημοκρατία φύλλα 6ης και 7ης Οκτωβρίου 1924
Θεοφάνης Μαλκίδης, Θράκες πρόσφυγες του 1922 στους νομούς Έβρου και Καβάλας
https://www.theguardian.com/theguardian/2012/sep/15/archive-1924-jackie-coogan-london
http://www.istorikathemata.com/2015/11/near-east-relief_19.html

Κυριακή 7 Ιανουαρίου 2018

Το μέλλον παύει να είναι ένας μονόδρομος. Ή μήπως είναι;

Ενορατικοί κατά καιρούς στέλνουν δυσοίωνα μηνύματα στην ανθρωπότητα για το ζοφερό μέλλον που την περιμένει, γνωρίζοντας ή ελπίζοντας ότι μπορεί να υπάρξει κάποια άλλη επιλογή, ότι η διαμόρφωση του μέλλοντος εξαρτάται από τις επιλογές της ανθρωπότητας.
Το ενδεχόμενο να μπορούμε να επηρεάσουμε την έκβαση των μελλοντικών γεγονότων δεν έρχεται σε αντίθεση με τις αρχές της αιτιότητας και της ελεύθερης βούλησης, που ασπάζονται οι περισσότεροι άνθρωποι στον δυτικό κόσμο σήμερα.
Ωστόσο, η "αιτιολογική λογική" λέει ότι είναι αδύνατο ο οποιοσδήποτε ενορατικός να μπορεί να αποσπάσει εικόνες από το μέλλον, αφού το τελευταίο είναι ακόμη αδιαμόρφωτο.
Αν κάτι τέτοιο ήταν δυνατόν, θα σήμαινε ότι τα πάντα είναι προδιαγεγραμμένα. Ή μήπως είναι;
Μπορεί η κυρίαρχη άποψη σήμερα να είναι ότι το καθετί είναι διαχωρισμένο και ξεχωριστό από τον υπόλοιπο κόσμο (π.χ. εγώ και οι άλλοι, ο άνθρωπος και η φύση, το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον), ωστόσο η πίστη για την ενότητα και την αλληλεξάρτηση των πάντων είναι πανάρχαιη, ευρύτατα διαδεδομένη και εξακολουθεί να παραμένει ολοζώντανη στις μέρες μας.
Η στατική "και χωριστική" θεώρηση του χωροχρόνου μπορεί να αντεπεξέλθει μόνο στις προκλήσεις της καθημερινής ζωής (ενίοτε μάλιστα αποδεικνύεται και εκεί ανεπαρκής).
Εδώ και χιλιάδες χρόνια μυστικιστές, σαμάνοι και ενορατικοί, σπάζουν το φράγμα του χρόνου και μέσα από πρακτικές όπως ο διαλογισμός ή οι τελετές έκστασης διεισδύουν μέσα στην πραγματικότητα της χωροχρονικής ενότητας.
Στον διαλογισμό, όταν μιλάμε για μια εμπειρία του χώρου, εννοούμε μια εντελώς διαφορετική διάσταση.
Στη χωρική αυτή εμπειρία, το χρονικό διάστημα μεταβάλλεται σε μια ταυτόχρονη συνύπαρξη του ατόμου με όλα τα πράγματα. Η συνύπαρξη αυτή δεν είναι στατική.
Πρόκειται για μια ολοζώντανη συνεχόμενη ροή, όπου χρόνος και χώρος συνταυτίζονται.
Η ενόραση, σε αντίθεση με τη σκέψη, που χρειάζεται χρόνο για να ολοκληρωθεί, πραγματοποιείται σ' έναν χώρο ανώτερης διάστασης, εντελώς αδέσμευτη από τον χρόνο.
Η σύγχρονη επιστήμη έχει καταλύσει εδώ και δεκαετίες πολλές από τις έννοιες με βάση τις οποίες διάγουμε τον καθημερινό μας βίο.
Η κβαντική θεωρία, για παράδειγμα, έχει αναιρέσει μια για πάντα την έννοια του διαχωρισμού του αντικειμένου της παρατήρησης από τον παρατηρητή.
Σύμφωνα με αυτήν δεν υπάρχει απλή "παρατήρηση" υπάρχει μόνο "συμμετοχή".
Με αυτό τον τρόπο το σύμπαν παίρνει τη μορφή ενός συνόλου αμέτρητων "συμμετοχών".
Ο κόσμος εμφανίζεται σαν ένα πολύπλοκο πλέγμα συμβάντων, όπου διάφοροι σύνδεσμοι προσεγγίζονται, απομακρύνονται, συνδυάζονται ή μεταβάλλονται, για να συνθέσουν μ' αυτόν τον τρόπο το πλέγμα του συνόλου.
Ένα άλλο σημαντικό σημείο της κβαντικής θεωρίας είναι οι θέσεις της για την "τοπογραφία" του υποατομικού κόσμου.
Τα υποατομικά σωματίδια δεν υπάρχουν με βεβαιότητα σε προσδιορισμένους τόπους, αλλά επιδεικνύουν μια τάση να βρεθούν σε κάποιους τόπους.
Στον υποατομικό κόσμο τα συμβάντα δεν πραγματοποιούνται με βεβαιότητα σε προκαθορισμένους χρόνους, αλλά επιδεικνύουν μια τάση να συμβούν κάποιες στιγμές.
Κατ' επέκταση, στο πλαίσιο της κβαντικής θεωρίας, φτάνουμε στο σημείο να αναγνωρίσουμε την πιθανότητα σαν ένα θεμελιώδες στοιχείο της πραγματικότητας, που έτσι χάνει ένα μεγάλο μέρος από τον νομοτελειακό χαρακτήρα της.
Το μέλλον παύει να είναι ένας μονόδρομος. Έτσι ο χρόνος γίνεται ένα δέντρο με αναρίθμητες διακλαδώσεις, δηλαδή με αναρίθμητα πιθανά μέλλοντα.
Κάτω από αυτό το πλαίσιο η προφητεία παίρνει ένα διαφορετικό νόημα.
Είναι σαν ο προφήτης να εκμεταλλεύεται την ικανότητα της ενόρασης, που διαθέτει, για να προειδοποιήσει την ανθρωπότητα για μια από τις μελλοντικές εκδοχές που συνυπάρχουν ταυτόχρονα, ίσως την πιο πιθανή να συμβεί.
Από εκεί και πέρα η ανθρωπότητα έχει την ελευθερία να επιλέξει την εκδοχή του μέλλοντος που θέλει να πραγματώσει.

(Η οποιαδήποτε αναδημοσίευση σε blog είναι ελεύθερη, τα κείμενα είναι προσωπική μου γνώμη, σκέψη ίσως και απορία)

Πέμπτη 4 Ιανουαρίου 2018

Μια video artist παίζει με τις φαντασιώσεις του Άρθουρ Έβανς για τον Μινωικό Πολιτισμό

Η βραβευμένη Elizabeth Price προσθέτει κι άλλη σάλτσα στην ήδη ευφάνταστη «Μινωική αποκατάσταση» του Έβανς στην Κνωσσό.
Το Institute for the Study of the Ancient World (Ινστιτούτο για την Μελέτη του Αρχαίου Κόσμου) είναι ένα παράρτημα του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης που στεγάζεται σε ένα οίκημα κοντά στην 5η Λεωφόρο.
Υποδέχεται τακτικά υποψήφιους διδάκτορες και επιστημονικούς συνεργάτες και διοργανώνει μικρές και πολύ εξειδικευμένες εκθέσεις αρχαιοτήτων από την Ελλάδα, την Ρώμη, το Βυζάντιο και την Περσία.
Δεν πρόκειται λοιπόν για ένα πολιτιστικό ίδρυμα στο οποίο θα στραφεί κανείς για να παρακολουθήσει εκθέσεις σύγχρονης video art ή έργα δημιουργημένα με την χρήση πολύπλοκων 3D γραφικών υπό τους ήχους μουσικής electronica και με τα στοιχεία των εκθεμάτων γραμμένα σε φούξια γραμματοσειρά Helvetica.
Δείτε το slideshow Émile Gilliéron πατήρ ή υιός, “Ακροβάτες Πηδούν πάνω από Ταύρο", 20ος αι. πριν από το 1914), ακουαρέλα σε χαρτί βασισμένο σε νωπογραφία της Κνωσσού. (παραχώρηση Harvard Art Museums, Arthur M. Sackler Museum. εικόνα © Institute for the Study of the Ancient World, φωτό: Steve Gyurina)

Για λίγες όμως ακόμα εβδομάδες, αυτό το διακριτικό και καθώς πρέπει ινστιτούτο θα φιλοξενήσει το έργο της βρετανίδας καλλιτέχνιδος Ελίζαμπεθ Πράις που γέμισε τις ήσυχες αίθουσες του με μουσική και κινούμενες εικόνες.
Η νικήτρια του Βραβείου Turner του 2012 κατά την διάρκεια μιας residency στα μουσεία του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης Ashmolean και Pitt Rivers εντυπωσιάστηκε από τις ακουαρέλες της αρχαιολογικής αποστολής του Άρθουρ Έβανς στην Κρήτη.
Πρόκειται για την αποστολή που στις αρχές του προηγούμενου αιώνα ανέσυρε στην επιφάνεια τον Μινωικό πολιτισμό.
Το βίντεο που δημιούργησε η Πράις στην Οξφόρδη αποτελεί το ήμισυ της ενδιαφέρουσας έκθεσης που διεξάγεται στην Νέα Υόρκη με τίτλο "Αποκαθιστώντας τους Μινωίτες: Elizabeth Price και Sir Arthur Evans" όπου εξερευνώνται οι υπερβάσεις της αρχαιολογίας και το πόσο εύκολα μπορεί κανείς να προβάλλει τις τρέχουσες προσδοκίες και προσλαμβάνουσες στις άγνωστες περιόδους του παρελθόντος.
Η Price δημιούργησε ένα ευφάνταστο και φορτισμένο έργο τέχνης,γεμάτο ιδέες και συμπάθεια προς τις αδυναμίες προσωπικοτήτων του παρελθόντος.
Émile Gilliéron υιός, “Γαλάζιοι Πίθηκοι σε Πετρώδες Τοπίο” (1928), ακουαρέλα σε χαρτί βασισμένο σε νωπογραφία της Αίθουσας των Τοιχογραφιών της Κνωσσού. (παραχώρηση Ashmolean Museum, University of Oxford, εικόνα © Ashmolean Museum, University of Oxford)
Πριν δει κάποιος την έξυπνη αποκατάσταση της Ελίζαμπεθ Πράις στο βίντεο πρέπει πρώτα να περιεργαστεί το ιστορικό τμήμα της έκθεσης, όπου παρουσιάζονται τόσο αρχαιολογικά ευρήματα όσο και αποδόσεις του ανασκαφικού χώρου και των ευρημάτων που σχεδιάστηκαν στις αρχές του 20ου αιώνα κατά την διάρκεια της ανασκαφής του Έβανς.
Ο Άρθουρ Έβανς (1851-1941) ήταν ο φύλακας, ή αν θέλετε ο επιμελητής, του μουσείου Ashmolean κατά την Βικτωριανή εποχή και με δικά του χρήματα αγόρασε ένα μεγάλο κομμάτι γης στην Κρήτη, το οποίο άρχισε να ανασκάπτει.
Είναι εκείνος που ξέθαψε την υλική κληρονομιά του πολιτισμού που προηγείται της κλασικής Ελλάδας κατά χίλια χρόνια και οι ιστορικοί του σήμερα ανατρέχουν ακόμα στην έρευνα και τις προσπάθειες του να κατανοήσει τον πρώιμο αρχαίο κόσμο.
Ο Evans όμως ήταν και λίγο ονειροπόλος.
Όπως και ο Γερμανός συνάδελφος του Ερρίκος Σλήμαν, ο οποίος περιηγήτο την Τουρκία ανακηρύσσοντας κάθε δεύτερη πέτρα τμήμα των τειχών της Τροίας, ο Έβανς έπεισε εαυτόν ότι οι μύθοι που είχε διαβάσει ως παιδί είχαν συμβεί στ' αλήθεια και πως έβγαζε από την γη και από την λήθη τα απομεινάρια ενός ειρηνικού και δοξασμένου βασιλείου.
Ονομάτισε τον πολιτισμό του οποίου τα ευρήματα έφερε στο φως "Μινωικό" από τον μυθολογικό Βασιλιά Μίνωα, δήλωσε πως ανακάλυψε το λίκνο της Ευρώπης και στην Κνωσσό "αποκατέστησε" ένα κατεστραμμένο παλάτι με νωπογραφίες και αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες που -στην καλύτερη περίπτωση- μπορεί κανείς να τις αποκαλέσει ευφάνταστες.
Αγγείο με τρεις λαβές, (Ύστερη Μινωική Περίοδος, 1600–1500 π.Χ), τερακότα, Κνωσσός (?) (παραχώρηση του Metropolitan Museum of Art, New York, Rogers Fund)
Το πιο εμφανώς πλαστό αντικείμενο είναι ένα άγαλμα από ελεφαντόδοντο που ο Βρετανός αρχαιολόγος είχε ονομάσει "Παναγία των Αθλημάτων". “Αγαλματίδιο Μινωιτισσας Θεάς” (Πιθανά αρχές 20ου αιώνα), ελεφαντοστό και χρυσός, Κρήτη (;) (παραχώρηση Royal Ontario Museum, Τορόντο, © ROM)
Στο Ινστιτούτο για την Μελέτη του Αρχαίου Κόσμου οι ακουαρέλες των κρητικών ζωφόρων που δημιουργήθηκαν από καλλιτέχνες που εργάζονταν για τον Έβανς είχαν Αρ Νουβό διακοσμητικά στοιχεία που ταίριαζαν περισσότερο στα λονδρέζικα πολυκαταστήματα παρά σε κτήρια ενός πολιτισμού χιλιάδων ετών.
Η έκθεση συμπεριλαμβάνει επίσης πραγματικά μινωικά τεχνουργήματα, όπως ένα γυναικείο αγαλματίδιο του 1600-1450 π.Χ. αλλά και πλαστογραφίες που αγόρασε ο Έβανς στην Κρήτη.
Το πιο εμφανώς πλαστό αντικείμενο είναι ένα άγαλμα από ελεφαντόδοντο που ο Βρετανός αρχαιολόγος είχε ονομάσει "Παναγία των Αθλημάτων".
Πρόκειται για μία γυμνή μορφή τις οποίας τα στήθη πλαισιώνονται από έναν χρυσό κορσέ ενώ το φύλο είναι κάπως ακαθόριστο χάρη σε ένα κάλυμμα που ντραπάρει στους γοφούς.
Ο επιμελητής του μουσείου Getty, ο Κένεθ Λαπάτιν γράφει στον κατάλογο της έκθεσης πως οι πλαστογράφοι στην Κρήτη ήξεραν πώς να ικανοποιήσουν τις προσδοκίες του Έβανς.
Ο χώρος της ανασκαφής έπρεπε να προσφέρει ευρήματα που να συνάδουν με τα όνειρα του για την ύπαρξη ενός ειρηνικού, μητριαρχικού και ελεύθερου πολιτισμού, μιας κοινωνίας που απείχε παρασάγγας από την Ευρώπη που την περίοδο εκείνη διολίσθαινε σε έναν φρικτό παγκόσμιο πόλεμο. Εμπνεόμενη τόσο από τις υπερβολές του ίδιου του Έβανς, όσο και από τις οπτικές επινοήσεις της ομάδας του, η Price δημιούργησε ένα βίντεο δύο οθόνων με τίτλο "Μία Αποκατάσταση".
Το έργο ξεκινά με εικόνες πλούσιας χλωρίδας που μοιάζει να φυτρώνει μέσα από το σκοτάδι υπό τους ήχους κρουστών ενώ η αφήγηση, η φωνή προέρχεται από μία μηχανή text-to-speech, περιγράφει την αναπαράσταση των βοτανικών διακοσμήσεων της Κνωσσού.
Εικόνες από τα μουσεία της Οξφόρδης εναλλάσσονται με ψηφιακές αποδόσεις φυτών που ανθίζουν ως σύμβολα της δημιουργικής και ανεξέλεγκτης αρχαιολογικής γονιμότητας του Έβανς.
Αγνώστου, “Φανταστική Απεικόνιση της πρόσοψης της κεντρικής αυλής", (αρχές 20ου αι.), ακουαρέλα σε χαρτί, Κεντρική Αυλή, Κνωσσός.(παραχώρηση Ashmolean Museum, University of Oxford, εικόνα © Ashmolean Museum, University of Oxford)
Σύντομα τα φυτά υποχωρούν και η Ελίζαμπεθ Πράϊς παρουσιάζει αντικείμενα από τις συλλογές των μουσείων, τα οποία εμφανίζονται καθώς οι εικόνες ίπτανται και αναμειγνύονται στην επιφάνεια εργασίας ενός υπολογιστή.
Η αφηγήτρια, που αρχικά ακουγόταν σαν να πρόκειται για συνεργάτιδα του Έβανς πριν από έναν αιώνα, εξηγεί πως ανακατατάσσει "φωτογραφικά και αρχειακά τεκμήρια" σε μια ψηφιακή βάση δεδομένων.
Όπου ο Έβανς χρησιμοποίησε τσιμέντο και χρώμα προκειμένου να αναστησει τον αρχαίο κόσμο, αυτή η νέα ψηφιακή αποκατάσταση της Κνωσσού -η αποκατάσταση της αποκατάστασης - πραγματοποιείται σε έναν εξυπηρετητή.
Οι εικόνες αρχείου και οι νέες αποδόσεις τρεμοπαίζουν, πολλαπλασιάζονται και μεταμορφώνονται ώστε να δώσουν πνοή σε μία νέα άποψη για το παρελθόν, πιο οργανική και ιμπρεσσιονιστική από την καθεστωτική γνώση ενός μουσείου.
Η Price δημιούργησε ένα ευφάνταστο και φορτισμένο έργο τέχνης, γεμάτο ιδέες και συμπάθεια προς τις αδυναμίες προσωπικοτήτων του παρελθόντος.
Η ευφυΐα στο έργο της έγκειται στο γεγονός ότι τοποθετεί μία τρίτη περίοδο ανάμεσα στην αρχαιότητα και το παρόν: τα οράματα του Έβανς και μιας ολόκληρης γενιάς αρχαιολόγων των οποίων η φλογερή επιθυμία της ανακάλυψης υποκαθιστούσε την επιστημονική ρώμη.
Η νέα Κνωσσός που χτίζεται μέσα από τα αρχεία που τοποθετούνται το ένα πάνω στο άλλο στο cloud δεν είναι ούτε περισσότερο, ούτε λιγότερο αληθής ή ψευδής από τις νωπογραφίες, τις ακουαρέλες, τα σχέδια και τις αρχαίες μαϊμούδες που έφερε η ομάδα του Έβανς στην Βρετανία.
Το παρελθόν παραμένει πάντα έργο σε εξέλιξη, ανεξαρτήτως του αν χρησιμοποιούμε νερομπογιές ή pixels.
Διακοσμητική ζωφόρος, ακουαρέλα σε χαρτί βασισμένη σε νωπογραφία του Ανακτόρου της Τιρύνθου, Αργολίδα. (19ος - 20ος αι., πριν το 1914) (παραχώρηση Harvard Art Museums, Arthur M. Sackler Museum, εικόνα © Institute for the Study of the Ancient World, φωτό: Steve Gyurina) 
Αποκατεστημένο κεραμικό αγγείο (Μέση Μινωική Περίοδος II–III Περίδος, 1900–1600 π.Χ), τερακότα, Κνωσσός (παραχώρηση του Metropolitan Museum of Art, New York)
Φωτογραφία κεραμικών αγγείων της Μέσης Μινωικής Περιόδου από το Παλαιό Ανάκτορο (αρχές 20ου αι.) ασημοτυπία, Κνωσσός (παραχώρηση Ashmolean Museum, University of Oxford, εικόνα © Ashmolean Museum, University of Oxford)
Στιγμιότυπο από το βίντεο της Elizabeth Price 
Άποψη της έκθεσης με την "Παναγία των Αθλημάτων."
 Άποψη της έκθεσης. 

Με στοιχεία από τους The New York Times
Πηγή: www.lifo.gr

Κυριακή 24 Δεκεμβρίου 2017

Δένδρα με ψυχή, ιερά, προστατευόμενα…

ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ - ΚΑΜΗΛΑΚΗ*



ΠΗΓΗ: ΚΠΣΙΝ, Shutterstock

Κι ας γείρει ο πόθος σου βαρύς σαν ήσκιος καρυδιάς (Σεφέρης)
Δέντρα καρπερά και άκαρπα, γερά και ευπαθή, όμορφα, ευωδιαστά, καλοήσκιωτα αλλά και βρωμερά ή βαρυσήσκιωτα, δέντρα που βλαστάνουν και θάλλουν από ξερά κλαδιά, δέντρα αειθαλή και φυλλοβόλα, ευθυτενή και σκυφτά, αυχμηρά και βελούδινα, δάση σιωπηλά και μοναχικά, βαθειά ριζωμένα στη γη από την οποία τρέφονται και ζουν. Οι ιδιότητες των δέντρων και των καρπών τους έχουν δημιουργήσει γενικότερα πολλές δοξασίες και παραδόσεις, στην προσπάθεια των ανθρώπων να δώσουν εξήγηση. Η συκιά, η καρυδιά, η ακακία με τους βαρείς χυμούς που διατρέχουν τις φλέβες τους δημιουργούν ήσκιο βαρύ και ανθυγιεινό.



Στοιχειωμένα δέντρα
«Εις το χωριό της Λέκας ευρίσκονται πολλά πλατάνια, μεγάλα και φουντωτά, αλλά κανείς δεν τολμά να βάλει επάνω τους πελέκι ή πριόνι. Μια φορά ηθέλησε ένας γεωργός να κόψει έν’ από τα πλατάνια, αλλά το στοιχειό του δέντρου τον εσκότωσε»
(Ν. Γ. Πολίτου, Παραδόσεις, τ. Α΄, 1904, σ. 177, αρ. 323).
«Τα μεγάλα και παλαιά δέντρα είναι στοιχειωμένα, και οι άνθρωποι αποφεύγουν να κάθωνται πολλήν ώρα αποκάτω σ’ αυτά, ή να κοιμώνται στον ήσκιο των, για να μην πάθουν. Και όταν κόβουν κανένα απ’ αυτά οι ξυλοκόποι και το ιδούν πως γέρνει να πέσει, πέφτουν προύμυτα καταγής και δε βγάνουν μιλιά, για να μην τους εννοήσει η ψυχή του δέντρου, όταν θα βγαίνει, πως είναι εκεί, και καθώς είναι αγαναχτισμένη τους λαβώσει. Και στον κορμό στη μέση όταν κόβουν βάνουν μια πέτρα για να εμποδιστεί να μην έβγει με ορμή η ψυχή του δέντρου. Τι αλλιώς θα τους κάμει κακό και θα τους κοψομεσιάσει και θα έχουν δυνατούς πόνους στη μέση»
(Ν. Γ. Πολίτου, Παραδόσεις, τ. Α΄, 1904, σ. 177-178, αρ. 324)


Το στοιχειό του δέντρου
Η δοξασία ότι όποιος φυτέψει δέντρο θα πεθάνει, όταν αυτό μεγαλώσει και ο κορμός του γίνει όσος και η περίμετρος της μέσης του, έχει ευρύτατη διάδοση, ιδιάιτερα για δέντρα που θεωρούνται στοιχειωμένα, όπως η καρυδιά.
«Πολλά δέντρα θεριακωμένα και μοναχικά είναι στοιχειωμένα, και τα φυλάνε το καθένα το στοιχειό του, γι αυτό κανείς δεν κοττάει να τα πειράξει. Και γνωρίζεται εύκολα ποιο δέντρο στοιχειώνει, γιατί πρόωρα μεγαλώνει και δυναμώνει πολύ. Όποιος φυτέψει τέτοιο μεγάλο δέντρο θα πεθάνει, γιατί χωρίς άλλο θα τον πνίξει το στοιχειό».
Οι δοξασίες για δέντρα καλά και κακά, καλοήσκιωτα και βαρυήσκιωτα οδηγούν σε ανάλογες προλήψεις και δεισιδαιμονίες:

Δεν είναι καλό κανένας να κοιμηθεί κάτω από συκιά γιατί έχει κακόν ήσκιο .
• Όταν τα παιδιά έχουν σκυλλόβηχα (κοκκύτη) τα περνούν από μια τρύπια καρυδιά και δένουν και ένα κομμάτι πανί στην καρυδιά.
• «Αποδεμό κάνουν οι γυναίκες. Κατεβαίνουν στην ποταμιά, παίρνουν κλάδους ιτιάς, τους δένουν με χόρτο κι έτσι αποδένουν τον άντρα που θέλουν να αποδέσουν. Κι όταν θέλουν να λύσουν τον αποδεμό, λύνουν τους κλώνους της ιτιάς ή δίνουν στον αποδεμένο να φορέση δαχτυλίδι πεθαμένου».



Δέντρα, κλαδιά, στεφάνια στον κύκλο του χρόνου και της λατρείας
Κλαδιά δέντρων, ανάλογα με την περίσταση, χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια της χρονιάς για στολισμό, επίτευξη γονιμότητας, αποτροπή επιβλαβών ζωυφίων, προστασία από τη βασκανία και γενικά για ευεργετική επίδραση σε ανθρώπους, ζώα και κτήματα.
Έτσι η ελιά σύμβολο μακροβιότητας, γονιμότητας και ευτυχίας εξαιτίας του αειθαλλούς της φυλλώματος και του εξαιρετικά θρεπτικού και υγιεινού καρπού της, χρησιμοποιήθηκε και εξακολουθεί να έχει την μεγαλύτερη χρήση στα χαρακτηριστικά περάσματα του ανθρώπινου κύκλου της ζωής, από τη γέννηση ώς το θάνατο, αλλά και στον κύκλο του χρόνου, από τα Χριστούγεννα, την Πρωτοχρονιά, την Πρωτομαγιά, και σε κάθε περίπτωση που ένα κλωνάρι της συμβολίζει την ευετηρία και τη μακροβιότητα.
Αλλά και το πουρνάρι (δρυς, δέντρο), η καρυδιά, η κρανιά, η μηλιά κ.ά. χρησιμοποιούνται εθιμικά για τον αποχρωμα-τισμένο τελετουργικά στολισμό των σπιτιών κατά τη διάρκεια του χρόνου.



Το πάντρεμα της φωτιάς
Την παραμονή των Χριστουγέννων επειδή πιστεύουν ότι με την έναρξη του Δωδεκαημέρου, οι καλλικάντζαροι ανεβαίνουν πάνω στη γη, αφήνοντας στην ησυχία του το δέντρο της ζωής να αναβλαστήσει, και επιδιώκουν να δημιουργήσουν προβλήματα στους ανθρώπους, οι ένοικοι του σπιτιού προσπαθούν να κρατούν αναμμένη τη φωτιά στην εστία.
Επιλέγουν μάλιστα ξύλα δέντρων που αργούν να καούν, ακόμη και χλωρά, και τα «παντρεύουν».
Και ο αριθμός των ξύλων ή το είδος του δέντρου συμβολίζει τον ιδιοκτήτη του σπιτιού ή το αντρόγυνο ή το αντρόγυνο και τον κουμπάρο.
Στα Άγραφα «Την παραμονή των Χριστουγέννων παντρεύουν τη φωτιά τους. Βάνουν ξύλο αγριοκερασιάς για στοίχειωμα της νοικοκυράς και κέδρου για στοίχειωμα του νοικοκύρη. Και τα βάνουν χλωρά στη φωτιά, για να καούν».
Στην Κέρ-κυρα βάζουν και τρίτο ξύλο, που συμβολίζει τον κουμπάρο, ενώ στη Λευκάδα ο νοικοκύρης, αφού τοποθετήσουν στη γωνιά δυό ξύλα, (ένα μεγάλο, ίσιο, αρσενικό, και ένα με παραφυάδες, θηλυκό) χύνουν επάνω σ’ αυτά λίγο λάδι και λίγο κρασί, ψάλλοντας δ’ αμέσως το «Ευλογητός ει, Κύριε», ανάβει τα ζευγαρωμένα ξύλα. Έτσι γίνεται το πάντρεμα της γωνιάς.
Στη Θράκη «ο σπιτονοικοκύρης κόβει τρία ξύλα τριών λογιών ίσαμε ένα μέτρο, απού δέντρα π’ κάνουν καρπό, και τα βάζ’ στου τζάκι απού βραδύς του Χριστού θα καίουνται απού λίγου, ώς την παραμονή των Φώτων».
Η φωτιά των Χριστουγέννων και του Δωδεκαημέρου συγκεντρώνει την οικο-γένεια γύρω από την εστία, όπου και μαντεύει με φύλλα χλωρά ελιάς ή καρυδιάς ή δάφνης ή σούρβα ή κουκούτσια από κρανιές ή φύλλα πρίνου την εξέλιξη της υγείας και ευτυχίας των μελών της και του σπιτιού (υγεία ή θάνατο, ευφορία ή αφορία).
Στην Καστοριά, το βράδυ της παραμονής ανάβουν στο τζάκι τη μεγαλύτερη φω-τιά βάζουν τη μεγαλύτερη «κουρφάδα» (=χοντρό κορμό) δέντρου, «για να φασκιώσ’ η αρκούδα».
Στη Ήπειρο την Πρωτοχρονιά συνηθίζουν να ρίχνουν στη φωτιά κλαδί πρίνου, λέγοντας τα εξής:
Καλημέρα κι άη Βασίλης / με τον πέρναρο στα χέρια /
με το διάφορο στο σπίτι / όσα φύλλα και κλαριά, /
τόσα γρόσια και φλουριά.

Στην Κερασούντα του Πόντου την ημέραν των Χριστουγέννων, περί τα ξημερώματα, τα κορίτσια κατέβαιναν στην παραλία, μάζευαν πετραδάκια και τα σκόρπι-ζαν στο σπίτι. Επίσης έσχιζαν λεπτοκάρυα και τα περνούσαν στα φύλλα κλάδου ελιάς και τα κρεμούσαν στο εικονοστάσι καθώς και στις αυλόθυρες και τα εργαστήρια.



Εκτός από την ελιά κατά τη διάρκεια των αγερμών τα παιδιά κρατούσαν κλαδιά κρανιάς, δένδρου με ιδιαίτερα γερό ξύλο.
Στην περιφέρεια Αδριανουπόλεως «το πρωϊ της Πρωτοχρονιάς τα παιδιά, ηλικίας 12-15 ετών, γύριζαν τα σπίτια μ’ ένα κλαδί κρανιάς (σουρβάκια) και σούρβιζαν, δηλ. κτυπούσαν τον νοικοκύρην και τους οικείους εις την ράχιν, λέγοντα: «Σούρβα, σούρβα, γερό κορμί, / γερό κορμί, γερό σταυρί/. Σαν ασήμι, σα κρανιά / και την χρόν’ γούλ’ γεροί / και καλόκαρδοι !»
Αλλού το κλωνάρι της κρανιάς περιτυλίσσουν με χρωματιστές κλωστές και κορδέλλες;
Στο Κωστί «κόφτανε ένα κλωνάρι πράσινο ακρανιά και τυλίζασι τη ζώνη την ασημένια, που φορούσαν οι μάννες τους. Έτσι το παιδί πήγαινε πα στο σπίτι με τ’ ασήμι».
Αλλού «μόλις ξημερώση την Αρχιχρονιά, σκοτεινά – σκοτεινά ακόμη, ένα κορίτσι έπαιρνεν ένα κομμάτι δάφνα κ’ επήγαινε στα συγγενικά σπίτια να καλαγγιάση το οτσάκι. Έπρεπε να πάη πρώτη ν’ ανοίξη αυτή την πόρτα. Πήγαινε ίσια στο τζάκι, έρριχνε τη δάφνα μέσ’ στη φωτιά και καούντανε κ’ έλεγε: «Και του χρόνου, καλές δουλειές».



Βάγια, ελιές, φοίνικες. Οι κλάδοι των βαϊων
Για να στολίσουν τις εκκλησίες την ημέρα των Βαϊων και να μοιράσουν τα βάγια στους εκκλησιαζομένους χρησιμοποιούν δάφνες, φοίνικες και ελιές, μυρτιές.
Στο Λοζέτσι της Ηπείρου «όσες νύφες γίνουν τη χρονιά μέσα, όλες θα παν του Λαζάρου για τα βάγια. Κάθε νύφη στολίζεται με πράσινο φόρεμα, σαν το χρώμα της βαγιάς, και με κόκκινη μάλλινη φούστα από μέσα. Φορεί και κεντητά τσαρούχια, κόκκινα με ωραίες φουντίτσες, καινούργια, και άσπρες κάλτσες. Προσκαλεί πρωτύ-τερα όλες τις συγγένισσές της, κάνουν ρυζόπιττα, ψήνουν φασούλια, παίρνουν ελιές, χαλβά, παίρνουν κ’ ένα βουτσέλι κρασί κι άλλο ένα νερό και πηγαίνουν στ’ Αλωνάκι (ένα ισάδι του βουνού) κ’ εκεί κάθονται. Πριν να κινήση η νύφη με τη συνοδεία της, έχει στείλει την κουνιάδα της και την αδερφή της, κορίτσια ανύπαντρα – όχι παντρεμένα, να’ χουν και μάννα και πατέρα – και πηγαίνουν στο λόγγο. Κόβουν ένα φόρτωμα βάγια και τα ζαλώνονται και τα πηγαίνουν στ’ Αλωνάκι, όπου περιμένουν οι νύφες.
Στο δρόμο τραγουδούν:

«Όλες οι δάφνες είν’ εδώ κι όλες δαφνολογιούνται,
και νια βεργούλα δεν είν’ δω,
πάει στη βρύση για νερό κτλ.»



Κούνιες από δέντρο χλωρό και δυνατό
Κούνια, ροδάνη (Καστορία), τα τουλάπια (Σινώπη) κλπ. στήνεται το Πάσχα σε ανοιχτό χώρο και από δέντρο δυνατό που έχει βλαστήσει. Συνήθως κουνιούνται οι ανύπαντρες κοπέλλες στις οποίες απευθύνονται και τα δίστιχα:
«Κουνήσετε τις έμορφες, κουνήσετε τις άσπρες,
κουνήσετε τις λεμονιές, που’ ναι ανθούς γεμάτες».

Αλλά και τα παιδιά κατά την εορτή της Πεντηκοστής, στα Ρουσάλια περιφέρονται από σπίτι σε σπίτι με ένα σταυρό στολισμένο με λουλούδια στην κορυφή μιας σημαίας και τραγουδούν:
Π.χ. στα Μέγαρα:

Να σας πούμε τα Ρουσάλια; / - Πέστε τα, βρε παλληκάρια. / …
Κάτω σ’ ένα περιβόλι / δάφνη και μηλιά μαλώνει. /
Δάφνη, πήρες μου κλωνάρι, / να με πάρη το ποτάμι, /



Στεφάνι της πρωτομαγιάς
Η αναζήτηση κλαδιού από δέντρο δυνατό για την κατασκευή του σκελετού του μαγιάτικου στεφανιού ήταν η πρώτη μέριμνα και ακολουθούσε η συλλογή ανθέων για την κατασκευή του.
Η αναζήτηση φυτών ή ανθέων με θαυμαστές ιδιότητες απέβλεπε στην συγκέντρωση ευεργετικών ιδιοτήτων στο στεφάνι του Μάη που κρεμούσαν στο ανώφλι του σπιτιού
Έτσι το ξύλο της κρανιάς ή της μουριάς χρησίμευε για τον σκελετό του στεφανιού, ενώ απαραίτητο ήταν το σκόρδο, κάποιο αγκαθερό λουλούδι, τσουκνίδα και γενικά φυτά αποτρεπτικά της βασκανίας και κλαδιά καρποφόρων δέντρων.

Κτυπήματα με χλωρούς κλάδους αγριοτριανταφυλλιάς
Τα ζώα για να γεννούν εύκολα τα χτυπούν την πρωτομαγιά με χλωρά κλαδιά αγριοτριανταφυλλιάς. Στον Πόντο “την 1ην Μαϊου ωδηγούσαν τα ζώα εκ της μάνδρας εις την βοσκήν με τρία χλωρά κλαδιά λεφτοκαρυάς, αγρίας ροδής και κι αρμασαούδας (αγρίου θάμνου), δια να μην αρρωστήσουν τα ζώα και δια να γεννούν ελεύθερα. Κτυπώντες δε με τας ράβδους αυτάς τα ζώα έλεγαν: «Χίλια κεφάλια ! χίλια κεφάλια!». Επίσης τοποθετούσαν ένα κλωνάρι αγριοτριανταφυλλιάς στον τράχηλο ζώων και πτηνών.



Ερίνιασμα – αρραβώνιασμα των δέντρων
Για την καλύτερη καρποφορία των δένδρων έβαζαν πάνω στα κλαδιά τους κλαδιά από αροδάφνη, αγράμπελη, ρίγανη κ.ά.
Στη Ρόδο «ανήμερα τ’ άη Κωνσταν-τίνου βάλλουν πάνω στους κλάδους των ροδιών και συκιών βλαστάρια αροδάφνης και αριγανιές. Αυτό το λεν ραώνιασμα (αρραβώνιασμα) και το κάμνουν, για να πιάσουν τα δέντρα περισσότερους καρπούς. Εκείνη την ημέρα περιμένει τον νοικοκύρην του το δέντρο, γιατί, σαν δε το νοιαστή, νομίζει πώς πέθανε και λυπάται».
Στην Κάρπαθο «του αγ. Κωνσταντίνου ρωνιάζουν τα δέντρα και λέγουν: «Να, τσυρά, τον άντρα σου τσαί κράτει τον καρπόσ σου». Ύστερα βάζουν στη ρίζα τως μια πέτρα ή και ένα κλωνάρι από σφάκα», (δηλ. πικροδάφνη). Αλλού «την παραμονή του αγ. Κωνσταντίνου έπαιρναν φύλλα κυδωνιάς και άντρες και γυναίκες τα φορούσανε ως ανήμερα το μεσημέρι, για να μην τους χτυπήσ’ η Πούλια και βγάλνε πούλιες (=πανάδες) στο πρόσωπο. Ακόμα και οι τσομπάνηδες έφερναν τα πρόβατα, τα αγελάδια και τα άλλα ζώα σε μέρος, που να μην τα αντικρύσ’ ο ήλιος το πρωϊ».

Ο πλάτανος του Ιπποκράτη
Αρχιμηνιά και αρχιχρονιά και πρωτοσταυριά χαρακτηρίζεται ακόμη και σήμερα σε πολλές περιοχές η πρώτη του Σεπτέμβρη. Κι αυτό γιατί από το 312 μ.Χ. είχε ορισθεί ως αρχή της ινδίκτου, του θρησκευτικού δηλαδή έτους. Ως πρωτοχρονιά, πέρασμα από τον ένα χρόνο στον άλλο διατηρεί πολλά σχετικά έθιμα.
Έτσι στην Κω τα κορίτσια και τα αγόρια κάνουν την αρκιχρονιά δηλαδή μια αρμαθιά από ρόδι, σταφύλι, σκόρδο και φύλλο από το πλατάνι του Ιπποκράτη και το πρωί της πρώτης του Σεπτέμβρη αραδιάζονται στην παραλία και ρίχνουν την παλιά αρχιχρονιά στη θάλασσα και βουτούν την καινούργια στο νερό.
Έπειτα παίρνουν νερό από σαράντα κύματα και γυρίζουν στο σπίτι και την κρεμούν στο εικονοστάσι. Γυρίζοντας περνούν από τον πλάτανο, τον αγκαλιάζουν για να πάρουν το χόντρος και τη δύναμή του.



Παρομοιώσεις προς δέντρα

• Ο κλέφτης που πέφτει στη μάχη : Σα δέντρον ερραγίστηκε, σαν κυπαρίσσι πέφτει
ενώ ο Όμηρος για να παραστήσει τους πεσόντας Άσιον (Ν 389-392) και Σαρπηδόνα (Π 482-484) :

Ήριπε δ’ ως ότε τις δρυς ήριπεν ή αχερωίς
Ηέ πίτυς βλωθρή, την τα’ ούρει τέκτονες άνδρες
Εξέταμον πελέκεσσι νεήκεσι νήιον είναι…

• Δέντρα που φυτρώνουν σε τάφους εραστών

Εκεί που θάψανε το νιό φύτρωσε κυπαρίσσι
Κι εκεί που θάψανε τη νιά φύτρωσε μια μηλίτσα.
Βεργολυγάει η μηλιά φιλάει το κυπαρίσσι…
.

Στα τραγούδια του γάμου είναι συχνές οι παρομοιώσεις των νέων με δέντρα:

Δέντρο είχα στην αυλή μου για παρηγοριά δική μου…

Μηλίτσα πού ’σαι στο γκρεμό τα μήλα φορτωμένη,
Τα μήλα σου λιμπίζομαι και το γκρεμό φοβούμαι

Μια Παρασκευή κι ένα Σαββάτο βράδυ
μάνα μ’έδιωχνε από το σπιτικό μου
Παίρνω ένα στρατί, στρατί το μονοπάτι
Βρίσκω ένα δεντρί, βρίσκω ‘να κυπαρίσσι


Για τον γαμπρό:

Κίνα δεντρί μου, κίνα, κίνησε, κυπαρίσσι,
Να πας να βρης τη λεύκα τη λυγεροκλαδούσα…..
Μακρύς, λιγνός εις το κορμί κι ίσιος σαν κυπαρίσσσι
Κι απολυγίζει η μέση του σαν λεμονιάς κλωνάρι

Η νύφη

Σα λυγιά λυγάει
σα νερατζούλα φουντωτή, οπού μοσχοβολάει
Αλλά και συμβουλευτικά:

Ψηλή γυναίκα μη πάρης συκιά ξεκλωνισμένη
Η συκιά ξεκλωνισμένη πάντα είναι μαραμένη
Και για τον αρνητή της αγάπης και άπιστο:
Εσείς οι νέοι το’χετε το δέντρο ν’αγαπάτε
Κι αφόντες φάτε τον καρπό, το δέντρο λησμονάτε
.

*Η κ. Αικατερίνη Πολυμέρου-Καμηλάκη είναι τ. Διευθύντρια του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών

kathimerini.gr

Πέμπτη 14 Δεκεμβρίου 2017

Θωρηκτό «Σαλαμίς»

ΑΓΝΩΣΤΗ ΙΣΤΟΡΙΑ. Το ισχυρότερο πολεμικό Dreadnought που πληρώσαμε στους Γερμανούς (πάλι;) και δεν παραλάβαμε ΠΟΤΕ!
Παρόμοιο πλοίο με το ΘΩΡΗΚΤΟ «Σαλαμις» που δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, το SMS Kronprinz Wilhelm i
του Παντελή Καρύκα
Συγγραφέα


Το ισχυρότερο ελληνικό πολεμικό πλοίο που πληρώθηκε αλλά δεν παραδόθηκε ποτέ!
Μετά το ευτυχές πέρας των Βαλκανικών Πολέμων το Πολεμικό Ναυτικό ήταν ο κυρίαρχος του Αιγαίου μας.
Ωστόσο οι Τούρκοι δεν είχαν σκοπό να αποδεχτούν την ήττα τους και αποφάσισαν να αγοράσουν ένα πανίσχυρο θωρηκτό, το οποίο κατασκευάζονταν στη Βρετανία, για λογαριασμό της Βραζιλίας, με την οποία είχαν έρθει σε συμφωνία οι Τούρκοι για να το αγοράσουν.
Ενόψει αυτού του ενδεχομένου ήταν φανερό πως το Ελληνικό Ναυτικό έπρεπε να ενισχυθεί, αναλόγως.
Έτσι αποφασίστηκε η παραγγελία, στη Γερμανία, στα ναυπηγεία Vulcan του Αμβούργου.
Η ελληνική κυβέρνηση όμως δεν είχε αποφασίσει τι ακριβώς ήθελε.
Οι πρώτες προδιαγραφές τέθηκαν τον Ιούλιο του 1912.
Αρχικά οι ελληνικές προδιαγραφές αφορούσαν ένα μικρό θωρηκτό παράκτιας άμυνας, μήκους 139,6 μ. εκτοπίσματος 13.500t. οπλισμένο με 6 πυροβόλα των 14in (356 χλστ.), 8 των 6in (152χλστ.), 8 των 76χλστ., 4 αντιαεροπορικά των 37χλστ. και 4 τορπιλοβλητικούς σωλήνες και μέγιστης ταχύτητας 21 κόμβων.
Ωστόσο η ελληνική πλευρά άλλαξε τις προδιαγραφές και τελικά αποφασίστηκε το σκάφος, το οποίο θα ονομαζόταν «Σαλαμίς», να είναι ένα κανονικό και ισχυρό θωρηκτό, μήκους 173,3μ. και εκτοπίσματος 19.500t.
Το πλοίο θα έφερε, ως πρωτεύον οπλισμό, 8 βαριά πυροβόλα των 14in. κατανεμημένα σε τέσσερις δίδυμους πύργους, ως δευτερεύον 12 πυροβόλα των 6in, τοποθετημένα κατά μήκος της υπερκατασκευής, και ως τριτεύον12 ταχυβόλα των 75 χλστ. και 5 τορπιλοβλητικούς σωλήνες των 500 χλστ.
Το σκάφος θα κινούσαν ατμοστρόβιλοι AEG, συνολικής ιπποδύναμης 40.000 Ίππων, οι οποίοι θα έδινα στο σκάφος μέγιστη ταχύτητα 23 κόμβων.
Η θωράκιση του θα ήταν επίσης ισχυρή, ικανή να αντέχει σε πλήγματα από τα πυροβόλα των 12in. με τα οποία θα ήταν εξοπλισμένο το νέο τουρκικό θωρηκτό.
Έφτασε σε μέγιστο πάχος, στη θωρηκτή ζώνη, τους πύργους και τις βάσεις τους και στα διαμερίσματα πυρομαχικών τα 250 χλστ.
Το πλοίο έπρεπε να παραδοθεί τον Μάρτιο του 1915.
Ωστόσο οι εργασίες σταμάτησαν στις 31 Δεκεμβρίου 1914, καθώς είχε ξεσπάσει ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος και εξαιτίας του βρετανικού ναυτικού αποκλεισμού στη Γερμανία, τα αμερικανικά πυροβόλα που θα εξόπλιζαν το σκάφος δεν μπορούσαν να παραδοθούν.
Η ελληνική κυβέρνηση αρνήθηκε να παραλάβει το ημιτελές πλοίο, όπως ήθελαν οι Γερμανοί.
Το ζήτημα επιλύθηκε μόλις το 1932, με την Ελλάδα να καταβάλει, τελικά, 480.000 στερλίνες – το 37% περίπου του συνολικού κόστους αγορά του πλοίου – στα γερμανικά ναυπηγεία, χωρίς φυσικά να παραλάβει ποτέ το πλοίο, το οποίο οδηγήθηκε στα διαλυτήρια της Βρέμης, όπου πωλήθηκε για παλιοσίδερο.

olympia.gr

Τετάρτη 13 Δεκεμβρίου 2017

Από την Γ΄ Εθνοσυνέλευση του 1827 στους e-πλειστηριασμούς του 2017 – Νομικό πλαίσιο, εθνική συγκρότηση, οντολογικό υπόβαθρο

του Στέργιου Ζυγούρα
Από τους δυτικόφιλους του 1827 στους αριστερούς του 2017 – Εκπληρώνεται το όνειρο του Κοραή (και) από τον Αλέξη Τσίπρα;

Ένας βασικός λόγος για τον οποίο έγινε η Επανάσταση του 1821, σύμφωνα με την πλευρά Κοραή-Μαυροκορδάτου. Από την εισαγωγική διακήρυξη του Συντάγματος που ακολούθησε την ανακήρυξη του Καποδίστρια ως Κυβερνήτη (1827)

Πάντοτε πίστευα στη ευρωπαϊκή ιδέα, είμαι ευρωπαϊστής επειδή ακριβώς είμαι αριστερόςδήλωσε ο Αλέξης Τσίπρας στις 23-11-2017 στο Παρίσι, παραλαμβάνοντας το Prix du courage politique (Βραβείο πολιτικού σθένους). Βραβεύτηκε διότι βρήκε το θάρρος να κρατήσει την Ελλάδα στην Ευρωζώνη και στην Ε.Ε. «Κάτι τρέχει στα γύφτικα» θα σκεφτεί ίσως κάποιος για μια βράβευση της επιθεώρησης Politique Internationale. Σωστά, αλλά κάτι ιδιαίτερα σημαντικό αξίζει σχολιασμού. Κάτι που δείχνει ως αντίφαση, είτε πραγματική είτε φαινομενική. Εδώ δεν θα αναφερθούμε στις αντιευρωπαϊκές προεκλογικές διακηρύξεις του Α(νδρέα) Τσίπρα, ούτε στην 5μηνη «συγκρουσιακή» παράσταση (2015) που χρεώθηκε στον «μουτζαχεντίν» Βαρουφάκη, ούτε στην μέγιστη πολιτική αλητεία του δημοψηφίσματος (2015) στο οποίο συνέπραξαν ΕΚΤ-Κομισιόν-Τσίπρας προκειμένου μετά το στέγνωμα της οικονομίας από το ευρωρευστό να στραγγαλιστεί και η κίνηση των εγχώριων κεφαλαίων. Δεν θα μιλήσουμε καν για την τεχνητή και προδιαγεγραμμένη είσοδο της Ελλάδας στην κρίση με τα εξόχως πλαστά στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το έλλειμμα 2009. Το σημαντικό θέμα είναι η αντίδραση του βραβευμένου – très courageux πρωθυπουργού, όταν επιστρέφοντας στην Ελλάδα, ανακοινώθηκε ότι ξεκινούν οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί και για χρέη προς το δημόσιο. Συνδέεται αυτή η πολιτική του στάση με την δήλωση ευρω-αριστεροσύνης στο Παρίσι; και αν ναι, πώς;


«Οι Βουλευταί οφείλουν να προσαρμόσουν νομοδοτούντες την γαλλικήν νομοθεσίαν…». Την προσταγή αυτή του 1827 στην εισαγωγή του Συντάγματος της Τροιζήνας ακολουθεί προσαρμοσμένη στο σήμερα και ο Αλέξης Τσίπρας. Γι’ αυτό βραβεύεται, γι’ αυτό στηρίζει τους e-πλειστηριασμούς και τους διαμεσολαβητές. Γιατί γίνονται όλα αυτά;

Ο πρωθυπουργός αποδέχθηκε τους e-πλειστηριασμούς, όπως συμφώνησε σε όλο το «εξυγιαντικό» ευρωπακέτο που ονομάζουμε «μνημόνια». Και η δήλωσή του στο Παρίσι αυτό ακριβώς εννοούσε. Ότι συμφωνεί με την ευρωπαϊκή ενοποίηση όπως αυτή υλοποιείται και ότι σ’ αυτήν πίστευε πριν γίνει πρωθυπουργός. Μπροστά στο χιλιοπαιγμένο σκηνικό «Ελλάς-Γαλλία Συμμαχία» ο Τσίπρας έμμεσα δήλωσε ότι το ευρωπαϊκό δίκαιο είναι υπέρτερο του ελληνικού. Είναι σαν να έλεγε ότι από το εθνικό δίκαιο ισχύει μόνον η «γαλλική παράμετρος του 1821«. Και ότι αυτό ισχύει, μέχρι να πάμε στην απόλυτη, υπερεθνική εξουσία Βρυξελλών-Φρανκφούρτης και να επιτευχθεί -επιτέλους- ο στόχος ίδρυσης του ελληνικού κράτους.

Κατ’ αρχήν ο πρωθυπουργός ξέχασε ότι παρά την επιθυμία του Κοραή (που μιλούσε για το κοινό έθνος των «Γραικογάλλων»), για πάνω από 1.000 χρόνια «Ελλάς-Γαλλία» σημαίνει «αντιπαλότητα» και όχι «συμμαχία«. Τουλάχιστον από το 800 μ.Χ. το κράτος των Φράγκων είναι υπεύθυνο για την δημιουργία των εννοιών «Δύση-Ανατολή», καθώς η Δύση διεκδίκησε το συνολικό υπερεθνικό Ρωμαϊκό κράτος από το κέντρο του, που τότε βρισκόταν στην Ανατολή. Αυτό έγινε με όχημα την ορθότητα του χριστιανικού δόγματος και γι’ αυτό οι Φράγκοι άρχισαν από τότε να αποκαλούν τους Ρωμαίους της Κων/πολης «Γραικούς«, διεκδικώντας για τον εαυτό τους τον τίτλο του Ρωμαίου. Κατά δεύτερον, ένας ευρωπαϊστής-αριστερός πρωθυπουργός κάνοντας μια ακόμα στροφή 180 μοιρών από τον προεκλογικό σωσία του θα διευκολύνει και θα επιβλέψει την ευρωπαϊκή-αριστερή κατάσχεση της ακίνητης περιουσίας. Όπως ήταν αναμενόμενο, μεταξύ των κομμάτων παίχτηκε για άλλη μια φορά το σόου «λαϊκή κατοικία vs στρατηγικός κακοπληρωτής δανειοδοτημένης βίλας», προκειμένου να φανεί ποιος είναι «λαϊκότερος» από ποιον. Όμως η ουσία παραμένει. Με μαφιόζικο ΕΕΤΗΔΕ αρχικά, ΕΝΦΙΑ στη συνέχεια, ανεμπόδιστους πλειστηριασμούς, ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας, ανεργία, ύφεση και υπερφορολόγηση (που δεν έκανε ούτε η Οθωμανική Αυτοκρατορία), η Ε.Ε. σε πρώτη φάση θα κατάσχει και την πρώτη κατοικία από όσους είχαν την ατυχία να πάρουν δάνειο την περίοδο των παχιών αγελάδων (Σημίτη). Το χειρότερο είναι ότι η κατάσχεση δεν θα απαλλάξει τον δανειοδοτημένο από το χρέος, αφού ο πλειστηριασμός θα γίνει σε τιμή κατά πολύ μικρότερη από την τιμή της αγοράς του ακινήτου. Όποιος πήρε δάνειο, θα εξακολουθεί να χρωστά την διαφορά στην Τράπεζα. Γιατί;

Η ξεχασμένη Γ΄ Εθνοσυνέλευση του 1826 και η άγνωστη τροπή του 1827


Το σημείο αυτό λέγεται «γαλλικό δίκαιο» και εξηγείται καλά από τον Θανάση Μαυρίδη. Στο βίντεο μπορείτε επίσης να δείτε την διακομματική προώθηση της ιδέας ότι το να φορολογείται και το άψυχο ξεχωριστά από το έμψυχο είναι μια ευρωπαϊκή (άρα φυσιολογική) πολιτική, για όσους θέλουν να λέγονται «δυτικοί» (δηλ. «προοδευμένοι»). Σε δεύτερη φάση το σπίτι τους θα χάνουν και όσοι αδυνατούν να πληρώσουν φόρους στο ελληνικό δημόσιο. Είναι καιρός να δούμε γιατί έγινε η Επανάσταση του 1821 και τι χώριζε τις παρατάξεις Κολοκοτρώνη και Μαυροκορδάτου που συγκρούονται αδιάκοπα από τότε. Πρόκειται αντίστοιχα για τις υπερεθνικές παρατάξεις Καποδίστρια και Κοραή που είχαν δικαιώματα στην Επανάσταση, όμως η συνύπαρξη των ιδεών που εξέφραζαν ήταν απολύτως αδύνατη. Ήταν κάτι σαν «δεξιοί-αριστεροί» εκείνης της εποχής; Και ναι και όχι. Εξαρτάται από το πώς αυτοί ορίζονται σήμερα. Επιπλέον η εξήγηση του παρελθόντος είναι λάθος να γίνεται με όρους του μέλλοντος, οπότε καταχρηστικά τελείως και για λόγους ευκολίας προσέγγισης ενός δύσκολου θέματος χρησιμοποιούμε τους όρους.

Οι δυο παρατάξεις δεν δημιουργήθηκαν μετά την έναρξη της Επανάστασης. Προϋπήρχαν και στις τάξεις των διανοούμενων και στην Φιλική Εταιρεία. Το 1824 ξεκίνησε ο επίσημος διχασμός της Επανάστασης με μοχλό το Χρηματιστήριο του Λονδίνου (λέγε με «δάνεια»). Τα δάνεια αυτά δεν ζητήθηκαν ποτέ από την Επανάσταση (από νόμιμη διοίκηση). Η πλευρά του Καποδίστρια προσπάθησε να τα σταματήσει ή να τα υποκαταστήσει. Το μόνο γνωστό τους στοιχείο στο ευρύ κοινό είναι ότι εκδόθηκαν υπό το άρτιο. Χρεωθήκαμε σχεδόν τα διπλά από όσα αξιοποιήσαμε, επειδή η διαφορά χαριζόταν υπό μορφή έκπτωσης στους αγοραστές των ομολογιών για το ρίσκο που αναλάμβαναν. Αυτό το «ρίσκο» αντιφάσκει πλήρως με το επιχείρημα της βρετανικής αναγνώρισης η οποία υποτίθεται ότι εξισορρόπησε την καταδίκη της Ιεράς Συμμαχίας. Το χάος που προκλήθηκε από την σύγκρουση (λέγε με «εμφύλιο») ανέλαβε να διευθετήσει ο Διονύσιος Ρώμας, ένας βασικότατος, αφανής και δυσεξήγητος παράγοντας της πλευράς Καποδίστρια. Το 1826 κατάφερε με απίστευτη επιμονή, υπομονή και κατάλληλες κινήσεις (κορυφαία ήταν η αίτηση προστασίας προς την Αγγλία προκειμένου να την κατευνάσει) να ακυρώσει την παράνομη κυβέρνηση Κουντουριώτη (κυβέρνηση των βρετανικών δανείων), να καταργήσει το σχήμα «Βουλή-Κυβέρνηση» (ουσιαστικά το Σύνταγμα του Άστρους), να αποκαταστήσει τους ηττημένους του «εμφυλίου» και να στρώσει το χαλί για την εμφάνιση του Καποδίστρια. Όμως…

Όμως η βρετανική πολιτική έθετε την Ρούμελη εκτός Επανάστασης και η Γ΄ Εθνοσυνέλευση του 1826 διεκόπη. Συνεχίστηκε το 1827 σε δυο χωριστές Συνελεύσεις και με μεγάλη δυσκολία ολοκληρώθηκε «ενωτικά» στην Τροιζήνα. Η νομιμοποιημένη εμφάνιση του Καποδίστρια επετεύχθη, αλλά η πλευρά Μαυροκορδάτου πέτυχε στα αντίμετρα εξισορρόπησης να επανεμφανίσει το Σύνταγμα της ανεξαρτησίας του Άστρους με το διοικητικό σχήμα Βουλή-Κυβέρνηση που της έδινε ευχέρεια νομιμοφανών (εξαγορασμένων) βουλευτικών πραξικοπημάτων εναντίον της κυβέρνησης. Έτσι είχε προκύψει τον Δεκέμβριο του 1823 η κυβέρνηση Κουντουριώτη στην θέση της κυβέρνησης Πετρόμπεη. Η πρώτη ενέργεια του αφιχθέντα Καποδίστρια ήταν να καταργήσει και πάλι το Σύνταγμα της Βουλής και της ανεξαρτησίας (από το Πατριαρχείο) που είχε επαναφέρει η πλευρά των «αριστερών-ευρωπαϊστών». Η παράταξη του Κοραή εσίγησε για ένα έτος, αλλά η εξέλιξη της Δ΄ Εθνοσυνέλευσης το 1829 και η παραίτηση του Λεοπόλδου την επόμενη χρονιά ξαναέφερε την δυτικόφιλη ομάδα στην κατάσταση του 1823.


Η υπογραφή του προέδρου της Συνέλευσης Γ. Σισίνη δεν πρέπει να παραπλανά. Το κείμενο και το Σύνταγμα που ακολουθεί, απηχεί την παράταξη του Μαυροκορδάτου (δηλ. του Κοραή), καθώς με την ανάδειξη του Καποδίστρια η πλευρά του Κολοκοτρώνη πέτυχε επί τόπου το μέγιστο της πολιτικής συμφωνίας μεταξύ Ρωσίας και Μ. Βρετανίας

Η επιμονή του Καποδίστρια να επαναφέρει το κράτος στην υπερεθνική τροχιά της Φιλικής Εταιρείας, η δυνατότητά του να επιβιώνει (εν μέσω πτώχευσης) χωρίς σοβαρή εξωτερική χρηματοδότηση και να ανταπεξέρχεται στον υπόγειο πόλεμο, ενεργοποίησε το 1830 την λυσσαλέα αντίδραση στον άξονα Λονδίνο-Παρίσι-Ύδρα-Σύρος-Μάνη με τα γνωστά αποτελέσματα. Σημειωτέον ότι ο Καποδίστριας αναγνώριζε τα δάνεια 1824-25, όμως αυτό δεν ήταν αρκετό για να δανειοδοτηθεί. Αντίθετα, υπονομεύτηκε έντονα η οικονομική και νομισματική του πολιτική, ενώ οι ανταρσίες νησιών και Μάνης του στερούσαν σημαντικά έσοδα. Εσωτερική πολιτική του Καποδίστρια υπήρξε η δημιουργία μεσαίας τάξης. Επέμενε ιδιαίτερα στην προτεραιότητα της ατομικής περιουσίας έναντι του δικαιώματος ψήφου. Οι υποστηρικτές του Κοραή στόχευαν άμεσα στην δημιουργία ενός φιλελεύθερου εθνικού κράτους με «πολίτες ατομικών δικαιωμάτων». Στο κράτος αυτό η απόσταση μεταξύ θεωρίας και πράξης για τα στοιχειώδη δικαιώματα ήταν κολοσσιαία (τα δείγματα 1822-25 διευρύνθηκαν τραγικά μετά το 1863), με αποτέλεσμα την παγίωση των πελατειακών σχέσεων ώστε η ψήφος του πολίτη να εξαγοράζεται φθηνά. Νομικό πρότυπο για την παράταξη του Κοραή ήταν η Γαλλία με τον (Ναπολεόντειο) Αστικό Κώδικα και τον αντίκτυπο της Επανάστασης του 1830. Απώτερος στόχος για αμφότερες τις παρατάξεις ήταν ένα υπερεθνικό κράτος. Χριστιανικό για την ομάδα του Καποδίστρια, αντιχριστιανικό για την ομάδα του Κοραή. Η πρώτη ομάδα ήταν υποχρεωμένη να αρκεστεί προσωρινά στον τύπο του εθνικού κράτους, με βάση όσα συμφωνήθηκαν στο Συνέδριο της Βιέννης. Είχε σχεδόν την απόλυτη πλειοψηφία της κοινωνίας, όμως οι καλυμμένες διακηρύξεις αμφοτέρων έδιναν χώρο στο μέσο του χρήματος που διέθετε η δεύτερη ομάδα για να επιδρά αρνητικά στις ανθρώπινες συνειδήσεις. Η οργανωμένη συκοφαντία εναντίον προσώπων της πλευράς Καποδίστρια ήταν το δεύτερο μέσο που χρησιμοποιούσε η παράταξη του Κοραή. Ας δούμε μερικά άγνωστα στοιχεία της σύγκρουσης 1824-25 και πόσο «ενωτικά» προέκυψε ο Καποδίστριας το 1827.


Ποιος ήταν ο κόμης Alerino Palma di Cesnola;


 Η κατανόηση του πολύπλοκου 1821 περνάει και μέσα από τα πρόσωπα. Ο κόμης Alerino Palma ήταν ιταλικής καταγωγής. Παρά το ότι ο Al. Palma πολέμησε ως Πιεμοντέζος για να ενταχθεί η ιδιαίτερη πατρίδα του στην δημοκρατία της Γαλλικής Επανάστασης, η νεωτερική ιστορία δεν τον φωτίζει. Ίσως επειδή αδυνατεί να τον ταυτίσει με την «λαϊκή» Ελληνική Επανάσταση (τι δουλειά έχει ένας κόμης;), αλλά κυρίως επειδή ο Palma είχε ρόλο που θα προβλημάτιζε όποιον δέχεται την εμφάνιση του Canning ως αιτία της βρετανικής «αλλαγής στάσης» και ως τριών διαστάσεων το τριμερές σχήμα των «μεγάλων δυνάμεων» που επεμβαίνουν εκ των υστέρων σε μια Επανάσταση οργανωμένη από τους «Γραικούς». Ο κόμης Palma είναι ο εκλεκτός του G. Canning. Αποστέλλεται από τους Φιλογραικούς του Λονδίνου (που προωθούν τα δάνεια εξαγοράς και διχασμού της Επανάστασης) για να προωθήσει την ιδέα ενός πολιτικού έθνους. Με πιο απλά λόγια, ένας Ιταλός αποστέλλεται από τους Άγγλους για να επιβάλλει τον Γαλλικό νόμο, ώστε το κράτος που θα προκύψει, να ακολουθεί την αντιχριστιανική τάση της Γαλλικής Επανάστασης. Το 1824 -εν μέσω εμφυλίου- ο κόμης Αλερίνο Πάλμα έγραψε την «Πολιτική Κατήχηση» για τους Έλληνες, δηλαδή μια προσαρμοσμένη εκδοχή του προηγηθέντος κειμένου «Ελληνική Νομαρχία». Το 1806 ο Ναπολέοντας με τον Κοραή προσπαθούσαν να αποφύγουν μια φαναριώτικη Επανάσταση μέσω Επτανήσων – Σερβίας και Μολδοβλαχίας. Το 1824 ο Κάνινγκ με τον Πάλμα προσπαθούσαν να εμπεδώσουν την πεποίθηση ότι ο Υψηλάντης μιμήθηκε τον Ροβεσπιέρο. Προσπαθούσαν επίσης να περιορίσουν την χριστιανική παράμετρο της Επανάστασης στα όρια μιας «καθαρεύουσας» ελληνικής γλώσσας. Στην εισαγωγή ο εκδότης Ιωσήφ Κιάππε χαρακτηρίζει τον Πάλμα «αυθόρμητο φιλέλληνα» που έσπευσε υπέρ των αγωνιζόμενων χριστιανών Ελλήνων. Στο προλογικό του σημείωμα ο Πάλμα ανταποδίδει το ευγενές ψέμα, επιβεβαιώνοντας ότι ο Κιάππε ήταν αυτός που τον παρότρυνε να γράψει την Κατήχηση. Μια Κατήχηση που ερχόταν από το σημείο που ερχόντουσαν και τα δάνεια.


Με βάση το ίδιο «δικαίωμα των Εθνών» η Βρετανία υποχρέωσε τον Γ. Κουντουριώτη να θεωρήσει «ουδέτερα» τα ναυλωμένα πλοία διαφόρων χωρών που μετέφεραν τον Ιμπραήμ από την Αίγυπτο (Σεπτέμβριος 1824), πριν ο Κουντουριώτης παραλάβει την πρώτη δόση του α΄ δανείου που είχε μπλοκαριστεί στην Ζάκυνθο. Ο Πάλμα απέστειλε το κείμενο στον Μιαούλη τον Δεκέμβριο του 1824
[Ο Κιάππε (Giuseppe Chiappe) ήταν Ιταλός. Μαζί με τον Πάλμα και τον Σανταρόζα προορίζονταν από το Λονδίνο ως καρμποναρικό επιτελείο εξωτερικής πολιτικής του Γ. Κουντουριώτη. Ένα ενδεικτικό σημείο μόνο, για να καταλάβει ο αναγνώστης πώς εννοούσε τον «Νόμο» η παράταξη του Κοραή: Πριν κλείσει μήνα η «ουδέτερη» εφημερίδα «Ο Φίλος του Νόμου» που εξέδιδε στην Ύδρα ο Κιάππε, είχε προαναγγείλει την ενοχή του Καραϊσκάκη ως «προδότη», καλώντας όσους ήξεραν για την «προδοσία» να παρουσιαστούν για να καταθέσουν. Η «προδοσία του Καραϊσκάκη» είχε κατασκευαστεί από τον Μαυροκορδάτο. Αφορμή του σχεδίου ήταν ο άμεσος κίνδυνος να μην καταλήξουν τα χρήματα του δανείου στον Γ. Κουντουριώτη, επειδή αμφότεροι οι απεσταλμένοι του Λονδίνου -Μπάιρον και Στάνχοπ- βλέποντας από κοντά τα πράγματα και αντιλαμβανόμενοι πώς αναδείχθηκε ο Κουντουριώτης, υποστήριζαν μια ενωτική προσωρινή κυβέρνηση που θα αποσοβούσε τον εμφύλιο. Για να μην κινηθεί ο Μπάιρον ανατολικά προς τον Ανδρούτσο, εφευρέθηκε ο αντιπερισπασμός «κίνδυνος στο δρόμο για την ζωή του λόρδου από τους προδότες Καραϊσκάκη-Ανδρούτσο». Ο δεύτερος βρισκόταν προσωρινά εκτός εμβέλειας του κοραϊκού Νόμου που εφάρμοζε ο Μαυροκορδάτος.]



Το 1824 ο κόμης Αλερίνο Πάλμα έγραψε την «Πολιτική Κατήχηση» για τους Έλληνες. Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Ο Φίλος του Νόμου» που απηχούσε το κοραϊκό πνεύμα της «Ελληνικής Νομαρχίας» (1806) και υποστήριζε την προσωρινή κυβέρνηση που προέκυψε μέσω Λονδίνου: την κυβέρνηση Κουντουριώτη. Εδώ η εκτύπωση του 1826.


Συγγραφέας του κειμένου ο Α.Π. (Alerino Palma)
Στην «Πολιτική Κατήχηση» που ο Πάλμα έστειλε στον Μαυροκορδάτο, αρχικά εξηγεί ότι το υπό ίδρυση κράτος έχει αναφορά στην αρχαία Ελλάδα μέχρι την «παρακμή των φώτων» που ξεκινά όταν ο Αλέξανδρος ο Μακεδόνας παρότρυνε τον Αριστοτέλη να αφήνει τον λαό στην κτηνώδη του κατάσταση. Στη συνέχεια αναλαμβάνει να ενημερώσει τους επαναστατημένους ότι ξεσηκώθηκαν για να διαφυλάξουν την χριστιανική τους θρησκεία η οποία κινδυνεύει από τους Τούρκους, πράγμα που φαίνεται από το πώς οι Τούρκοι μεταχειρίστηκαν τον «αγαθό και αξιοσέβαστο» Πατριάρχη Γρηγόριο Ε΄. Γιατί τα λέει αυτά; Η London Greek Committee υποτίθεται ότι συγκροτείται πάνω στην βάση της χριστιανικής αλληλεγγύης. Το πνεύμα του κειμένου είναι το εξής: εφόσον οι Έλληνες θεωρούν φίλους και αδελφούς τους Χριστιανούς της Δύσης, θα ιδρύσουν ένα κράτος χωρίς Μακεδονία και -κατά μείζονα λόγο- χωρίς Κωνσταντινούπολη που θα ακολουθεί τον δυτικό τύπο του εθνικού κράτους με «επικρατούσα θρησκεία και ανεκτικότητα«. Συνεπώς, θα ιδρυθεί εθνική Εκκλησία και η δικαιοδοσία της θα υπαχθεί υπό την πολιτική εξουσία (αρχηγός της Εκκλησίας θα είναι ο μονάρχης). Όπερ μεθερμηνευόμενον, η χριστιανική πίστη επιδιώκεται να γίνει -σταδιακά- μια ιδεολογική παράμετρος της ιδιότητας του πολίτη. Επιπλέον, αφού προηγήθηκε η Γαλλική Επανάσταση, η εθνική νομοθεσία δεν μπορεί παρά να γίνει στο γαλλικό πρότυπο. Κεντρικό σημείο της Κατήχησης: Οι Έλληνες θα αποκτήσουν την ελευθερία και ανεξαρτησία που στερήθηκαν όταν ο Φίλιππος Β΄ ο Μακεδών τους τις στέρησε. Κατά ποιο τρόπο, άραγε, συνδέεται η επιδιωκόμενη εθνική χριστιανική διάσταση των Γραικών με την συνεχή υπενθύμιση πως το υπό ίδρυση κράτος έχει «ελληνική αναφορά» στο παρελθόν μόνον μέχρι τους Μακεδόνες; Ο Πάλμα όχι μόνον είναι από τους «φιλέλληνες» εκείνους που σιώπησαν όταν η Ελλάδα ιδρύθηκε ως «Γραικία» στις διεθνείς συνθήκες (όπως ο Κοραής ήθελε), αλλά υπηρέτησε την Γραικία επί Όθωνα προτείνοντας «Σχέδιο παρατηρήσεων… δια να γίνει ο Γαλλικός πολιτικός κώδιξ εφαρμοστέος εις την Ελλάδα«.
Πώς δόθηκε το πράσινο φως στον Καποδίστρια το 1827;

Η ρωσοβρετανική συμφωνία του 1826 στην Αγ. Πετρούπολη ίδρυσε το ελληνικό κράτος. Ο Ιμπραήμ είχε -τυπικά- διεθνοποιήσει το θέμα των Γραικών, οπότε η διαλυμένη πλέον Ιερά Συμμαχία (ουσιαστικά η Ρωσία) σπάζει την «ουδετερότητά» της και συμφωνεί με την Μ. Βρετανία. Ακολουθεί και αίτηση προστασίας προς την Ρωσία. Της αίτησης αυτής είχε προηγηθεί η αίτηση προστασίας προς την Γαλλία, οπότε, πριν συνέλθουν οι τρεις στο Λονδίνο, οι «Γραικοί» καλούνται «να εκλέξουν» νέα διοίκηση με πλαίσιο το Πρωτόκολλο της Αγ. Πετρούπολης. Η τελική ισορροπία έχει ως εξής: «Καποδίστριας από την μια πλευρά, Church, Cochrane και Βουλή από την άλλη». Χάρη στους ελιγμούς των Ρώμα-Κολοκοτρώνη η αγγλική πλευρά θα βρεθεί διασπασμένη μεταξύ Κουντουριώτη-Ζαΐμη. O εκβιασμός του Cochrane δεν θα πετύχει, η Αγγλία θα αποδεχθεί ελπίζοντας σε ναυάγιο, οπότε η καταφανής μειοψηφία δεν θα ψηφίσει και ο Καποδίστριας θα αναδειχθεί «ομόφωνα» στις 3-4-1827. Η πρώτη φάση της Συνέλευσης (1826) είχε προετοιμάσει το έδαφος με την κατάργηση Βουλής και Κυβέρνησης. Το 1827 η κυβερνητική συρρίκνωση έγινε εύκολα αποδεκτή, όχι όμως και το πρόσωπο. Ο Κολοκοτρώνης θα προσπαθήσει να αναδείξει τον Ρώμα στην προεδρία της Βουλής, αλλά η προσπάθεια αυτή θα αποτύχει. Η παράταξη του Μαυροκορδάτου βρισκόταν σε απόλυτη ταραχή. Η άγνοια του πλούσιου προσκηνίου και παρασκηνίου κάνει πιστευτό το ιστορικό επιχείρημα «το 1827 ο Κοραής συμφώνησε στον Καποδίστρια και ο μετέπειτα μανιώδης πόλεμος εναντίον του έχει να κάνει με πράξεις του δεύτερου ή με κακή πληροφόρηση του πρώτου». Ενώ το παραδοσιακό στρατόπεδο παρέκαμπτε το ζήτημα νοθείας στα οικονομικά κατάστιχα και την σκανδαλώδη διαχείριση των δανείων, το φιλοδυτικό στρατόπεδο μετά την εκλογή της μονοπρόσωπης κυβέρνησης Καποδίστρια έριξε όλο το βάρος στην σύνταξη ενός οριστικού Συντάγματος που θα βασιζόταν και πάλι στην δυαρχία, με υπεροχή της Βουλής έναντι της Κυβέρνησης. Μάλιστα, θα ήταν έτσι φτιαγμένο, ώστε να κατηγορηθεί ως «εχθρός του λαού» όποιος τολμήσει να το πειράξει. Την 5η Μαΐου η Συνέλευση διαλύθηκε. Πέντε μέρες πριν ψήφισε το Σύνταγμα, ενώ έξι μέρες μετά την ανάδειξη του Καποδίστρια η Συνέλευση απηύθυνε ψήφισμα στον Κοραή. Μεταξύ άλλων έλεγε:
Το Ελληνικόν Έθνος συνηγμένον εις την Γ΄ Εθνικήν Συνέλευσιν δια τα μεγάλα του συμφέροντα, σού προσφέρει το σέβας και την εκ της μέσης καρδίας αγάπην του. … Καταφιλεί τα χρυσά σου λόγια, τα σοφά σου παραγγέλματα, συνομιλεί με τα βιβλία σου και φωτίζει το πνεύμα και την καρδίαν του ευχόμενον να μη παύσης να κοινοποιής τα αγαθά σου φρονήματα εις τους συμπολίτας σου, συμβουλεύων τα κοινά συμφέροντα.
9-4-1827, Από το Ψήφισμα της Γ΄ Εθνοσυνέλευσης προς τον Αδαμάντιο Κοραή
Αντίστοιχα τιμητικά ψηφίσματα έλαβαν οι πρωταγωνιστές του έντονου παρασκηνίου: Ρώμας, Στεφάνου, Δραγώνας, Eynard, μ. Ιγνάτιος, Βιάρος Καποδίστριας, Γεροστάθης, βασιλιάς Λουδοβίκος της Βαυαρίας, Canning και Hamilton. Είναι προφανές ότι δεν ανήκαν όλοι στην ίδια τάση. Όμως το ενωτικό πνεύμα της παράδοσης δεν συγκινούσε και πάλι την νεωτερικότητα. Προσπάθεια σύγκλησης νέας Συνέλευσης και ανατροπής του Καποδίστρια έγινε πριν εκείνος αναλάβει, από την πλευρά του Μαυροκορδάτου. Την στιγμή εκείνη ο Καποδίστριας γύριζε την Ευρώπη για να εξασφαλίσει τις συμμαχίες και τις καλύτερες δυνατές συνθήκες λειτουργίας ενός υπό ίδρυση κράτους που βρισκόταν όχι σε πόλεμο αλλά σε γενοκτονία. Και η γενοκτονία αυτή προκλήθηκε και υποβοηθήθηκε από δυνάμεις που καθόριζαν σε μεγάλο βαθμό και την αγγλογαλλική πολιτική.


Από το 1800, κάθε φορά που ο ελληνισμός πλησίαζε στην επαναστατική έκρηξη ή στην επιτυχία του εγχειρήματος, ελάμβανε από τον Κοραή ανώνυμες οδηγίες συμμόρφωσης γραικικού περιεχομένου

Παρότι από το 1833 η κρατική πυξίδα έδειχνε κυρίως στην πορεία που χάραξε ο Κοραής, μέχρι και την έξωση του Όθωνα η κατάσταση στο Γραικικό Βασίλειο είχε μια σχετική ρευστότητα. Ο Όθων περιορίστηκε, πολεμήθηκε και τελικά απομακρύνθηκε επειδή στις αποφάσεις του έβαλε μεγαλύτερη από την επιτρεπόμενη δοσολογία του στόχου των Φιλικών. Η μετονομασία του Δανού Γεωργίου Α΄ από «Βασιλεύς των Γραικών» (Rois des Grecs) σε «Βασιλεύς των Ελλήνων» (Roi des Hellènes) και η προβλεφθείσα υποχρέωση «να πρεσβεύουν οι διάδοχοι του Γεωργίου τα δόγματα της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας» δεν μετατόπισε την πορεία του κράτους προς την καποδιστριακή πολιτική. Μετά και την ίδρυση της Βουλγαρίας, το κράτος ήταν υποχρεωμένο να λειτουργεί «εθνικά» στην εξωτερική του πολιτική με βάση το δυτικό πρότυπο του έθνους. Η ιδέα της Φιλικής έγινε -θέλοντας και μη- μια ελληνόφωνη μεγάλη ιδέα, που διατηρούσε τα υπερεθνικά στοιχεία του χριστιανισμού μόνον σε επίπεδο προσωπικών οραμάτων. Την δεκαετία του 1870 διευθετήθηκαν τα εκκρεμή -μετά τον Καποδίστρια- δάνεια του 1824-25, άρα ξεπάγωσε και η δυτική δανειοδότηση. Η Μικρασιατική καταστροφή έκλεισε το κεφάλαιο του 1821 σε κοραϊκό εθνικό επίπεδο. Η Ελλάδα πολιτικά και πολιτισμικά βρέθηκε στην αποκλειστική ζώνη της Μ. Βρετανίας, των ΗΠΑ και τέλος, των Βρυξελλών. Το καποδιστριακό όραμα υπέστη φθορά σε επίπεδο συλλογικής συνείδησης, όμως οι «Γραικογάλλοι» που ήθελε ο Κοραής δεν δημιουργήθηκαν μαζικά ούτε στο α΄ μισό του 20ου αιώνα.

Ο δρόμος μετά τον Β’ Π. Πόλεμο είναι σαφής: Ευρωπαϊκή ενοποίηση επιδιώκεται από την αντιχριστιανική τάση που βοήθησε την χριστιανική Ανατολή να χαθεί και επέφερε τον Δυτικό κατακερματισμό και τα Εθνικά κράτη. Σήμερα είναι σαφέστερος ο διαχρονικός στόχος που το 1800 εκφραζόταν από τον Κοραή. Τα Εθνικά κράτη επιδιώκεται σήμερα να διαλυθούν, επειδή περιέχουν σε κλειστή (εθνική) συγκρότηση στοιχεία του υπερεθνικού χριστιανισμού. Η αμφισβήτηση των εθνικών ταυτοτήτων, της ανθρώπινης ταυτότητας (ταυτότητας φύλου κλπ), της οικογενειακής δομής, η θρησκειολογία στην παιδεία, ο διαθρησκειακός διάλογος υπό την πολιτική ομπρέλα, το «δικαίωμα στον θάνατο» είναι μερικά από τα άυλα μέσα περαιτέρω αποχριστιανοποίησης των κοινωνιών. Το υλικό μέσο του χρήματος ακολουθεί μια -φαινομενικά- αντίστροφη πορεία. Μέσο για την υποταγή μιας χειραγωγημένης από την εκπαίδευση και τα ΜΜΕ κοινωνίας που υποβάθμισε την πνευματική ζωή για χάρη μιας υλιστικής απόλαυσης είναι η απογύμνωση από την ατομική περιουσία. Περιέργως, στα «ατομικά δικαιώματα» των «ευρωπαϊστών» υπάγονται τα πάντα πλην του δικαιώματος για εργασία και για ιδιοκτησία κατοικίας. Αυτό, βέβαια, αφορά μια μόνον ερμηνεία της Ευρώπης, του ανθρώπου και του κόσμου.

Αυτή «η δημοκρατία δεν έχει αδιέξοδα» (;)

Τα ελληνικά πολιτικά αδιέξοδα έχουν παγκόσμια ιδιαιτερότητα που οφείλεται στην φύση του ελληνικού θέματος όπως αυτή φαίνεται στο εξαρχής διεθνές θέμα «1821«. Έχουν όμως και διεθνή αναγωγή και τεχνική εξήγηση σε έναν τύπο κοινοβουλευτικής δημοκρατίας τον οποίο θα επευφημούσε ο Κοραής. Η εθνοπατερική δυτική δημοκρατία ενώ δεν πέτυχε τον διαχωρισμό των εξουσιών και την ικανοποίηση του αισθήματος δικαίου, πέτυχε να δημιουργήσει έναν πολιτικό δυισμό. Έναν διπολισμό μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης που διχάζει μια κοινωνία και ταυτόχρονα πετυχαίνει μια πορεία προς την ίδια πολιτική κατεύθυνση μέσω και της χεγκελιανής σύνθεσης των «αντιθέτων». Η δυτική δημοκρατία είναι μια κατά τόπους τραπεζοκρατία ενός κεντρικού τραπεζικού συστήματος που τεχνικά επιβιώνει μέσω του κομματισμού. Τα κόμματα αποτελούν ελεγχόμενους σχηματισμούς. Είναι σχηματισμοί διεφθαρμένοι (άρα εκβιαζόμενοι) που διχάζουν τις κοινωνίες μέσω διεθνών ιδεολογικών γραμμών. Τι γραμμών; εικονικών, αφού αμφότερες έχουν υλιστικό προσανατολισμό και χρηματοδοτούνται από την ίδια πηγή. Γι’ αυτό είναι αναγκασμένες να υποκρίνονται και να περιμένουν την σειρά τους για να κυβερνήσουν. Ταυτόχρονα, τα «ιδεολογικά» κόμματα έχουν δυο βασικές αρνητικές επιδράσεις στην κοινωνία: α) δηλητηριάζουν την καθημερινότητα με την φυσιολογικοποίηση της εγωπάθειας. Καθώς «κυβέρνηση» και «αντιπολίτευση» αποτελούν ρόλους, κάθε πρόσωπο, κάθε παράταξη δεν κάνει τίποτε άλλο από το να αυτοεπαινείται και να κατηγορεί την άλλη πλευρά. β) τα κόμματα, είναι το άλλοθι μιας ψευδώς θεμελιωμένης «ελευθερίας». Αποτελούν εκτονωτικό στοιχείο της κοινωνικής αγανάκτησης και μεταφοράς των ευθυνών στους ψηφοφόρους (ψηφίστε κάτι άλλο την επόμενη φορά, εκλέξτε άλλους εθνοπατέρες, it’s up to you). Επανερχόμενοι στα δικά μας, στο σήμερα και στην αφορμή αυτής της ανάλυσης, βλέπουμε ότι μέρος αυτού του διπολικού συστήματος είναι και το προσωποπαγές κόμμα ΣΥΡΙΖΑ και ο «ιδεολογικά αντίθετος» κυβερνητικός εταίρος ΑΝΕΛ. Παράδειγμα αυτής της συμπεριφοράς είναι ο Άδωνις Γεωργιάδης που ενώ σήμερα κατηγορεί την κυβέρνηση για τους πλειστηριασμούς, το 2013 υπερασπιζόταν την κατάσχεση της ακίνητης περιουσίας προβάλλοντας το πιο κωμικό επιχείρημα και το μαυροκορδάτειο αξίωμα «Δύση καλή, Ανατολή κακή» (αν και στο δικό του μυαλό η Ανατολή δεν ταυτίζεται με τον οικουμενικό ελληνικό πολιτισμό της χριστιανικής περιόδου).



Ήταν ειλικρινής ο Τσίπρας στο Παρίσι; Αν «αριστερά» σημαίνει το αντίθετο της «δεξιάς» στην αστική κομματική δημοκρατία, τότε «όχι». Τέτοιο πράγμα δεν υπήρξε εκ κατασκευής, υπήρχε μόνο στο μυαλό μεμονωμένων προσώπων και ο Αλέξης Τσίπρας από την προσωπική του πορεία σαφώς και δεν φανερώνει έναν πλανημένο, αγνό ιδεολόγο. Αν όμως «αριστερά» σημαίνει «αντιπαραδοσιακότητα» ή «αντιχριστιανικότητα» (που συχνά παρουσιάζεται καλυμμένα ως «αγνωστικισμός» ή «αθεΐα»), τότε «ναι», ο Τσίπρας είπε με ειλικρίνεια «είμαι πρώτα φεντεραλιστής/διεθνιστής και ύστερα εθνιστής. Αν ζούσα στο 1821, θα βρισκόμουν στο πλευρό του αριστερού-ριζοσπάστη Κοραή. Οφείλουμε σήμερα να συνεχίσουμε στ’ αχνάρια του». Όμως, διεθνιστές ήταν όλοι οι βασικοί μετέχοντες του «εθνικού» ελληνικού ζητήματος δυο αιώνες πριν. Άρα η φράση χρειάζεται περαιτέρω διευκρίνιση. Δυστυχώς, αυτά δεν ξεκαθαρίζονται. Αντίθετα, επιβάλλονται ετικέτες ρηχού και πρόσκαιρου επιπέδου. Οι μονολεκτικοί χαρακτηρισμοί αποτελούν καλλωπιστικά περιτυλίγματα που σταδιακά επιβάλλονται μέσω της ψυχολογίας στις ανενημέρωτες μάζες. Όσο «στοχαστής» ήταν ο Κοραής, άλλο τόσο «θαρραλέος» είναι ο Τσίπρας. Ως προς το σήμερα ο ρόλος του εκφωνητή είναι προφανέστερος. Με μικρή έρευνα θα βρούμε και τον ρόλο του εκφωνητή Κοραή που υποκρίνεται μέσα σ’ ένα προδιαγεγραμμένο σενάριο.

Το θέμα στη βάση του είναι «διεθνισμός vs εθνισμός» ή «διεθνισμός Α΄ vs διεθνισμός Β΄»; Το ελληνικό ζήτημα του 1821 είναι διεθνές γιατί το έθνος που το κινεί έχει διαχρονικό διεθνικό χαρακτήρα (τόσο προ Χριστού, όσο και μετά Χριστόν) και τυχόν επιτυχία της Επανάστασης θα ισοδυναμούσε με παγκόσμια αναδιάταξη δυνάμεων. Το ίδιο θέμα υπάρχει και σήμερα, αν κοιτάξουμε την διεθνή σκακιέρα, κάτω -δηλαδή- από την υφαλοκρηπίδα, την ΑΟΖ, τον ορυκτό πλούτο και τα άλλα ζητήματα που κινούν την ελληνική κρίση. Ένα σημαντικό σημείο για την κατανόηση του σημερινού αδιεξόδου είναι το αν υπάρχει -έστω, υποτυπωδώς- ένα κόμμα καποδιστριακό. Τι διαφορετικό από τον Τσίπρα θα έλεγαν λ.χ. ο Μητσοτάκης, η Γεννηματά; Ξέρουμε ήδη τι είπαν και τι έκαναν στο θέμα της ΕΟΚ οι Καραμανλής Α΄ και Παπανδρέου Β΄, οι ηγέτες των γαλάζιων και πράσινων καφενείων. Είδαμε τι έλεγε ο Άδωνις που διεκδίκησε και την προεδρία της ΝΔ. Ο επίδοξος Μητσοτάκης Β΄ το 2006 διαφωνούσε έντονα με το κόμμα του για μια «ευρωπαϊκότερη» αναθεώρηση του εθνικού Συντάγματος. Όσο για την Φώφη, και μόνον η ανάδειξή της στον κωμικής μετονομασίας «κεντροαριστερό» χώρο υπό την αιγίδα των αναβαπτιστών-συνταγματολόγων και υποψηφίων ΠτΔ κάνει τα θέματα σαφή, χωρίς να απαιτείται καμιά περαιτέρω δήλωση. Ένα δεύτερο σημαντικό σημείο: πόσοι εξακολουθούν να θεωρούν τον Κοραή έναν ευγενή άνθρωπο, έναν ανθρωπιστή, έναν υπερασπιστή της χριστιανικής πίστης και έναν εξυγιαντικό παράγοντα της χριστιανικής Εκκλησίας; Επιλεκτικά διαβασμένος και στιγμιαία κρινόμενος ο Κοραής μπορεί να είναι τα πάντα. Το ίδιο και ο κάθε σημερινός πολιτικός. Η συνολική πορεία και οι πράξεις διαρκείας των ανθρώπων δίνουν μια τελική κρίση και αποκρυπτογραφούν τις πραγματικές προθέσεις. Και οι προθέσεις του Κοραή είναι σαφείς, παρά το ότι από το 1960 οι κοραϊστές πανεπιστημιακοί και ερευνητές έκαναν το παν για να τις παρουσιάσουν ως φωταδιστικές. Ενδεικτικό ακόμα της αποσπασματικότητας και έλλειψης διαχρονίας στο θέμα του Κοραή είναι το πώς οι υπερασπιστές του και ιδιαίτερα οι φιλόλογοι δεν έχουν να δηλώσουν το παραμικρό στο θέμα «προσπάθεια εξαφάνισης της ελληνικής γλώσσας, ήδη από την εποχή της ένταξης στην ΕΟΚ, ούτε για την επίθεση στα ευρωΜΜΕ εναντίον της αρχαίας Ελλάδας μετά το 2010». Αρνούμενη την ελληνική ταυτότητα ως χριστιανική η πλευρά του Κοραή έπρεπε 1) να μεταποιήσει τον χριστιανικής προέλευσης ελληνοκεντρικό διαφωτισμό σε μια «ντεϊστική αποκάλυψη» της καλοσύνης-δικαιοσύνης-ευδαιμονίας, 2) να προβάλλει την γλώσσα ως κεντρικό στοιχείο της ταυτότητας και 3) να επευφημεί ένα «ελληνικό» παρελθόν μόνον ως στενά εθνικό (μη οικουμενικό) και αντίθετο της διδασκαλίας του Χριστού. Το τριπλό ψεύδος του νεωτερικού οικοδομήματος έχει σήμερα αποκαλυφθεί. Μένει το θέμα με τους σημερινούς κοραϊστές πολιτικούς στο «λαϊκό» μας πολίτευμα.

Στο θέμα της «λαϊκής κατοικίας» ο προεκλογικός λαϊκισμός του Τσίπρα έχει δώσει μια απάντηση προκαταβολική, ενώ η δήλωση του Παρισιού πρέπει να εκληφθεί ως ειλικρινής κυριολεξία ενός αριστερού ριζοσπάστη που για λόγους «κοινού συμφέροντος» εψεύσθη προεκλογικά. Υπάρχουν, φυσικά, περισσότερο και λιγότερο λαϊκίστικες προσωπικότητες στα διάφορα κόμματα, όμως το συγκεκριμένο λαϊκό πολίτευμα είναι σύμφυτο με τον λαϊκισμό, αφού σχετίζεται δομικά με τον υλισμό και το τραπεζικό σύστημα. Έτσι, με λίγες εξαιρέσεις, η διακυβέρνηση γίνεται αυτοσκοπός και η ψήφος αντικείμενο αγοραπωλησίας και πλειοδοσίας.

Η επιστήμη που διαθέτει και τις αποδείξεις περί προτεραιότητας του πνεύματος έναντι της ύλης δεν μπορεί πια να κρύβεται. Ο υλισμός καταρρέει διεθνώς. Παρότι θα περίμενε κανείς το αντίθετο, στην Ελλάδα δεν δείχνει την διάθεση να κρατήσει τους υποστηρικτές του. Σκοπεύοντας μεσοπρόθεσμα να εκβιάσει, ίσως και να ξαναδελεάσει σε μια επόμενη φάση, έρχεται σε αντίφαση με το καλοσυνάτο προσωπείο του. Τα κόκκινα δάνεια είναι ένα θέμα που δεν θα κλείσει γρήγορα. Υπάρχει το θέμα των συμβολαιογράφων, υπάρχει και ένα παιχνίδι ψυχολογίας που συντηρεί την αντιπαράθεση μεταξύ «δεξιάς – αριστεράς – κεντροαριστεράς»!) και την αρνητική αξιολόγηση της ελληνικής οικονομίας και των Τραπεζών. Ξεκίνησε ήδη το έργο «Κανένα σπίτι στα χέρια δανειολήπτη«. Με τον ΕΝΦΙΑ, τις κατασχέσεις λόγω χρεών προς το δημόσιο και την οικονομική ύφεση πληθαίνουν οι αποποιήσεις κληρονομιάς ακινήτων. Σταδιακά πηγαίνουμε στο «Κανένα σπίτι στα χέρια ιδιοκτήτη«. Όταν ο υλισμός βάζει τόσο σκληρούς όρους στην «απόκτηση της ύλης», τότε δείχνει ότι αποφασίζει να παίξει τα ρέστα του. Σήμερα φαίνεται καθαρότερα ότι όσα ριζοσπαστικά έλεγαν οι φίλοι του Κοραή όπως ο Τζέρεμυ Μπένθαμ και ο Φρανσουά-Μαρί Αρουέ Βολταίρ, σε μια και μόνη ανθρώπινη ρίζα στόχευαν, όχι σε πολλές. Η ρίζα αυτή δεν έχει σπάσει και η επιτυχημένη συνεισφορά του Αλέξη Τσίπρα σ’ αυτό το έργο είναι πολύ αμφίβολη.

karavaki.wordpress.com

Δευτέρα 11 Δεκεμβρίου 2017

"Λιαντίνης – Έζησα έρημος και ισχυρός"

Αποκαλυπτική μαρτυρία για τον Λιαντίνη από έναν φίλο και συνάδελφο. 

Βασίλειος Κύρκος, (1934-2016. Διδάκτορας Φιλοσοφίας από το πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης. Υπήρξε ομότιμος καθηγητής Φιλοσοφίας. Διετέλεσε πρόεδρος του τμήματος ΦΠΨ, διευθυντής του τομέα Φιλοσοφίας και Κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής Ιωαννίνων. Από το 1996 καθηγητής στο Τμήμα Μεθοδολογίας, Ιστορίας και Θεωρίας της Επιστήμης του Πανεπιστημίου Αθηνών):

«Ο Λιαντίνης ήταν ένα ανθρώπινο μέταλλο που δεν ήταν κοινό. Απολύτως σπάνιο.
Και αυτός ήταν ο λόγος που μέσα στο Τμήμα του δέχθηκε επίθεση απροκάλυπτη, κομπλεξική και τελείως αντιακαδημαϊκή.
Βρήκε όμως απόλυτη κατανόηση από τον Δανασσή (σ.σ. τότε αντιπρύτανης), και αυτό δεν είναι λίγο. Ήταν έντιμος άνθρωπος ο αντιπρύτανης, παρόλο που ούτε ο ίδιος μπορεί να συγκριθεί μαζί του, γι’ αυτό δεν παρασύρθηκε από τις προτιμήσεις του όχλου, των πολλών μέσα εκεί.
Όλοι αυτοί έβλεπαν στο πρόσωπο του Λιαντίνη έναν άνθρωπο που δεν μπορούσαν να φτάσουν.
Ο Λιαντίνης, εκτός από γοητευτικός δάσκαλος, είχε ένα πνευματικό επίπεδο διακριτό από τους άλλους. Η επιστημονική του επάρκεια υπερέβαινε κατά πολύ το μέσο όρο.
Από εκεί ξεκινάει η απαξίωση και η έχθρα απέναντι στον Λιαντίνη.
Σε αυτό πρωτοστάτησε ο Μαρκαντώνης, ένας άνθρωπος που εκπροσωπούσε τη νοοτροπία και το ύφος του “προφεσόρου”, του παλιού καθηγητή που τα πήγαινε μια χαρά με όλα τα πολιτικά συστήματα, τσιμπούρι στους πολιτικούς, υποτακτικός, ικανός να ελίσσεται κάνοντας δημόσιες σχέσεις, και όλα αυτά χωρίς ίχνος πνευματικότητας.
Είχε καταλάβει ότι δεν χρειάζεται να είσαι σπουδαίος επιστήμων, φτάνει να ξέρεις τι θέλει ο όχλος. Ο Λιαντίνης ήταν ξένος και αντισυμβατικός προς όλα αυτά.
Ας το πούμε κι έτσι: δεν ήταν του κόσμου τούτου.
Όλη αυτή η κατάσταση τον στεναχωρούσε πολύ. Προσοχή όμως!
Όχι γιατί τον άγγιζε προσωπικά, αλλά γιατί είχε άλλη αντίληψη γι’ αυτό που λέμε ακαδημαϊκή κοινότητα. Τον πλήγωνε η χαμέρπεια μεγάλου μέρους της κοινότητας και η υποταγή της στη συμβατικότητα. Κάνοντας αναγωγή, τον πλήγωνε η εικόνα της χώρας.
Όταν λειτουργεί έτσι το καλύτερο στοιχείο ενός συνόλου, όπως είναι το Πανεπιστήμιο, που βγάζει δασκάλους που θα διδάξουν παιδιά, τότε δεν μπορείς να νιώθεις αισιόδοξος.
Ήταν έκδηλη η αγωνία του Λιαντίνη για τις τύχες της χώρας.
Γι’ αυτό που λέμε “πού βαδίζει”.
Εκείνο που έκανε τον Λιαντίνη να ξεχωρίζει μέσα στο Πανεπιστήμιο, δεν ήταν μόνο ο πλούτος των γνώσεων που κατείχε, αλλά κυρίως η δυνατότητα να τις διυλίζει.
Είχε την ικανότητα να οσμίζεται τους όρους που οδηγούν στη σήψη, ή στην ανάταση.
Μπορούσε να δει τα σημάδια των καιρών.
Να διακρίνει τις λεπτές αποχρώσεις της ιστορίας. Να καταδύεται σ’ εκείνο που δεν φαίνεται και να το αναδεικνύει.
Όταν έφυγε ο Λιαντίνης το 1998, έζησα το κλίμα απαξίωσής του από την ακαδημαϊκή κοινότητα.
Όχι από όλους, αλλά από την πλειοψηφία.
“‘Ελα μωρέ, παιχνίδια κάνει και θα γυρίσει”. Ελάχιστοι ήταν εκείνοι που κατάλαβαν...
“Καίει” ο Λιαντίνης, ενοχλεί.
Είναι από εκείνες τις περιπτώσεις που οι κοινότητες αργούν να αναδείξουν.
Ειδικά η νεοελληνική κοινωνία, έτσι όπως άρχισε να διαμορφώνεται μετά τη συγκρότηση του νεοελληνικού κράτους, είναι γεμάτη αντιφάσεις και δυσπλασίες που δύσκολα αφήνουν χώρο στις εξαιρέσεις.
Δεν τις ανέχεται. Αλλά αυτές οι εξαιρέσεις λειτουργούν τελικά ως πνευματική ταυτότητα για μια κοινωνία».

(Πηγή μαρτυρίας: "Λιαντίνης – Έζησα έρημος και ισχυρός", εκδ. Ελευθερουδάκη)